Απόσπασμα συνέντευξης με έναν γλύπτη από το Συμπόσιο Γλυπτικής 2008 στην 'Ανοιξη
Το έργο μας πήρε 23 μέρες για να γίνει. Πόσες ώρες το δουλεύαμε; Από τις 8 το πρωί ερχόμασταν εδώ και φεύγαμε στις 9 το βράδυ. Το συμπόσιο γίνεται για να έρχεται και κόσμος. Να έχει την δυνατότητα να δει με τα ίδια του τα μάτια πώς γίνεται ένα γλυπτό και να καταλαβαίνει πως δεν γίνονται ως εκ θαύματος τα γλυπτά που υπάρχουνε παντού. Υπάρχει ιδρώτας, υπάρχει κούραση, υπάρχει σκέψη, υπάρχουν πολλά πράγματα. Και πάνω από όλα μας βοηθάει και πόσο κοντά μας έρχεται ο κόσμος. Θέλω να σημειώσω πως καμιά φορά η παρουσία του κόσμου αλλάζει την έμπνευση. Ανάλογα με τη μεταχείριση που έχουμε. Για παράδειγμα, η αδιαφορία εμένα προσωπικά με ενοχλεί, γιατί εγώ δεν δουλεύω με σχέδια, προσχέδια, δουλεύω κατευθείαν πάνω στο μάρμαρο. Και χωρίς να ξέρω η αδιαφορία βγαίνει και αποτυπώνεται πάνω στο γλυπτό με διάφορους τρόπους, ακόμα και στην έκφραση. Και όταν το έργο ολοκληρώνεται, φτιάχνεται μια ιστορία αμέσως. Ανάλογα με τη συμπεριφορά και κυρίως με τη φιλοξενία, που εδώ ήτανε εκπληκτική.Το πολύ ενδιαφέρον είναι πως έρχονται συνέχεια άνθρωποι να δουν το έργο και δεν χρειάζεται να τους πεις τίποτα για αυτό, ειδικά στα παιδιά. Τι να πω σε ένα πιτσιρίκι; Πριν προλάβω να πω οτιδήποτε, θα τα έχει πει όλα αυτό. Έρχονται λοιπόν συνέχεια άνθρωποι και λένε τις δικές τους ιστορίες, που είναι καταπληκτικές! Δηλαδή φαντάζονται πράγματα, αλλά τελείως ονειρικά. Ενώ οι μεγάλοι, όχι μόνο το εκλογικεύουνε, αλλά βγάζουν και το δικό τους χαρακτήρα πάνω εκεί. Ίσως και γιατί είναι τέτοια η δουλειά μου, που μπορεί ο καθένας να βγάλει αυτό που αισθάνεται. Είναι ο καθρέπτης αυτού που βλέπει, από το πιο ωραίο έως το πιο χυδαίο πράγμα.
Γεφυρώνοντας δυο διαφορετικούς χώρους
Απόσπασμα συνέντευξης με έναν γλύπτη από το Συμπόσιο Γλυπτικής 2008 στην 'Ανοιξη
Εμείς στην Άνοιξη δεν είχαμε έρθει ποτέ ξανά. Είναι πολύ ωραίο μέρος και μέσα στο πράσινο. Και ο Βασίλης κατάφερε να δουλέψει το γλυπτό του μέσα στο χώρο. Ήταν μια ευτυχής συγκυρία πως η τελευταία δουλειά του έχει να κάνει με την έννοια του γεφυριού. Και μόλις είδε τον χώρο είπε, «αυτό είναι. Θα κάνω μια γέφυρα που θα ενώνει το ένα μέρος του πάρκου με το άλλο». Τις πρώτες μέρες, όσοι περνούσαν μας ρωτούσαν τι είναι αυτό που κάνουμε. Στην αρχή, δεν μπορούσαμε να τους εξηγήσουμε τι είναι αυτό που θα γίνει. Γιατί κι οι δύο μας θεωρούμε πως δεν είναι μια γέφυρα, αλλά η έννοια της γέφυρας. Είναι ένα πέρασμα, ένα βοήθημα για να ενώσεις δύο χώρους διαφορετικούς. Τους λέγαμε λοιπόν, ότι είναι ένα γλυπτό, ότι θα γίνει μια κατασκευή, ένα διακοσμητικό ας πούμε, για να μπορέσουμε να τους προσεγγίσουμε. Έτσι χαλαρώνανε, γιατί σου λέει, «κάτι καλό θα γίνει». Όσο όμως προχώραγε και πήγαινε να υλοποιηθεί και φαινότανε για γέφυρα, το βρίσκανε μόνοι τους και λέγανε, «είναι μια γέφυρα;». Τους έφτανε κι αυτό. Αν τους λέγαμε, «ναι, είναι μια γέφυρα», τους έφτανε. Ο θεατής, αυτός που δεν έχει άμεση σχέση με το έργο, του λείπει αυτό το πράγμα... Του λείπουν τα συμφραζόμενα... Θέλει να εξηγείται. Προσπαθεί να δει με τι μοιάζει, τι είναι. Αν είναι κάτι καθαρά εννοιολογικό και μετέωρο, τον βλέπεις ότι κάπου δεν θέλει να μπει σε αυτήν τη διαδικασία. Αν βρει τι είναι, με τι μοιάζει, τότε ησυχάζει.
Εμείς στην Άνοιξη δεν είχαμε έρθει ποτέ ξανά. Είναι πολύ ωραίο μέρος και μέσα στο πράσινο. Και ο Βασίλης κατάφερε να δουλέψει το γλυπτό του μέσα στο χώρο. Ήταν μια ευτυχής συγκυρία πως η τελευταία δουλειά του έχει να κάνει με την έννοια του γεφυριού. Και μόλις είδε τον χώρο είπε, «αυτό είναι. Θα κάνω μια γέφυρα που θα ενώνει το ένα μέρος του πάρκου με το άλλο». Τις πρώτες μέρες, όσοι περνούσαν μας ρωτούσαν τι είναι αυτό που κάνουμε. Στην αρχή, δεν μπορούσαμε να τους εξηγήσουμε τι είναι αυτό που θα γίνει. Γιατί κι οι δύο μας θεωρούμε πως δεν είναι μια γέφυρα, αλλά η έννοια της γέφυρας. Είναι ένα πέρασμα, ένα βοήθημα για να ενώσεις δύο χώρους διαφορετικούς. Τους λέγαμε λοιπόν, ότι είναι ένα γλυπτό, ότι θα γίνει μια κατασκευή, ένα διακοσμητικό ας πούμε, για να μπορέσουμε να τους προσεγγίσουμε. Έτσι χαλαρώνανε, γιατί σου λέει, «κάτι καλό θα γίνει». Όσο όμως προχώραγε και πήγαινε να υλοποιηθεί και φαινότανε για γέφυρα, το βρίσκανε μόνοι τους και λέγανε, «είναι μια γέφυρα;». Τους έφτανε κι αυτό. Αν τους λέγαμε, «ναι, είναι μια γέφυρα», τους έφτανε. Ο θεατής, αυτός που δεν έχει άμεση σχέση με το έργο, του λείπει αυτό το πράγμα... Του λείπουν τα συμφραζόμενα... Θέλει να εξηγείται. Προσπαθεί να δει με τι μοιάζει, τι είναι. Αν είναι κάτι καθαρά εννοιολογικό και μετέωρο, τον βλέπεις ότι κάπου δεν θέλει να μπει σε αυτήν τη διαδικασία. Αν βρει τι είναι, με τι μοιάζει, τότε ησυχάζει.
Ευτυχία είναι ο θεατής να ταξιδεύει στο έργο σου
Απόσπασμα συνέντευξης με έναν γλύπτη από το Συμπόσιο Γλυπτικής 2008 στην 'Ανοιξη
Είμαι περίπου ένα μήνα εδώ. Πώς νοιώθω τώρα; Ωραία! Γιατί βλέπεις το αποτέλεσμα και βλέπεις τι έχεις κάνει αυτό τον ένα μήνα. Και όταν βλέπεις το πώς εκφράζεται και ο υπόλοιπος κόσμος βλέποντας το έργο σου, μεγαλώνει η χαρά σου. Αυτό είναι, το χαίρεσαι ακόμα περισσότερο επειδή ο κόσμος σταματούσε να το δει. Άλλοι από περιέργεια, άλλοι γιατί ήταν πιο σχετικοί με το αντικείμενο και το έργο τους έκανε κάτι περισσότερο από ό,τι σε κάποιον που απλά σταματούσε και ρωτούσε «τι είναι αυτό που θα γίνει»... Και αυτό είναι και το καλό του συμποσίου. Ζυμώνεσαι με τους υπολοίπους. Έρχονται, το βλέπουν, το χαίρονται. Το τι βλέπει ο θεατής στο έργο σου, είναι πολύ χρήσιμη πληροφορία. Παρότι όταν κάνεις ένα έργο σκέφτεσαι πρώτα από όλα τον εαυτό σου, δεν βλέπεις κανέναν. Από την άλλη όμως, θα ήθελες να δεις πώς το βλέπει κι ο άλλος και να το μοιραστείς μαζί του. Αν γίνεται βέβαια να το μοιραστείς. Γιατί σε κάποιον μπορεί να μη λέει τίποτα, ή να μην θέλει καν να δει τη διαδικασία, τι είναι αυτό που σε ώθησε να το κάνεις. Τι είναι αυτό που σε έσπρωξε να κάνεις αυτό το έργο και όχι ένα άλλο. Προσωπικά θα χαιρόμουν αν κάποιος έβλεπε στο έργο μου αυτό που έχω εγώ στο μυαλό μου. Αλλά δεν είναι αυτός ο απώτερος σκοπός, να βρει ο άλλος αυτό που θέλω να κάνω εγώ. Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει το έργο σου να γίνει πολύ περιγραφικό, να μπεις στη διαδικασία πώς θα κάνεις τον άλλο να μπορεί να το διαβάσει. Δεν είναι δική σου δουλειά αυτή. Η δική σου δουλειά είναι να κάνεις το έργο. Αν καταφέρεις να το δώσεις και στον άλλο... Κανονικά, να σας πω και κάτι; Κανονικά, πρέπει να αφήνεις τον άλλο να ταξιδέψει με το έργο σου, να σκεφτεί αυτό που θέλει, να νοιώσει τι είναι αυτό. Εσύ του δίνεις το ερέθισμα. Από εκεί και πέρα, ο καθένας όπως το πάρει.
Είμαι περίπου ένα μήνα εδώ. Πώς νοιώθω τώρα; Ωραία! Γιατί βλέπεις το αποτέλεσμα και βλέπεις τι έχεις κάνει αυτό τον ένα μήνα. Και όταν βλέπεις το πώς εκφράζεται και ο υπόλοιπος κόσμος βλέποντας το έργο σου, μεγαλώνει η χαρά σου. Αυτό είναι, το χαίρεσαι ακόμα περισσότερο επειδή ο κόσμος σταματούσε να το δει. Άλλοι από περιέργεια, άλλοι γιατί ήταν πιο σχετικοί με το αντικείμενο και το έργο τους έκανε κάτι περισσότερο από ό,τι σε κάποιον που απλά σταματούσε και ρωτούσε «τι είναι αυτό που θα γίνει»... Και αυτό είναι και το καλό του συμποσίου. Ζυμώνεσαι με τους υπολοίπους. Έρχονται, το βλέπουν, το χαίρονται. Το τι βλέπει ο θεατής στο έργο σου, είναι πολύ χρήσιμη πληροφορία. Παρότι όταν κάνεις ένα έργο σκέφτεσαι πρώτα από όλα τον εαυτό σου, δεν βλέπεις κανέναν. Από την άλλη όμως, θα ήθελες να δεις πώς το βλέπει κι ο άλλος και να το μοιραστείς μαζί του. Αν γίνεται βέβαια να το μοιραστείς. Γιατί σε κάποιον μπορεί να μη λέει τίποτα, ή να μην θέλει καν να δει τη διαδικασία, τι είναι αυτό που σε ώθησε να το κάνεις. Τι είναι αυτό που σε έσπρωξε να κάνεις αυτό το έργο και όχι ένα άλλο. Προσωπικά θα χαιρόμουν αν κάποιος έβλεπε στο έργο μου αυτό που έχω εγώ στο μυαλό μου. Αλλά δεν είναι αυτός ο απώτερος σκοπός, να βρει ο άλλος αυτό που θέλω να κάνω εγώ. Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει το έργο σου να γίνει πολύ περιγραφικό, να μπεις στη διαδικασία πώς θα κάνεις τον άλλο να μπορεί να το διαβάσει. Δεν είναι δική σου δουλειά αυτή. Η δική σου δουλειά είναι να κάνεις το έργο. Αν καταφέρεις να το δώσεις και στον άλλο... Κανονικά, να σας πω και κάτι; Κανονικά, πρέπει να αφήνεις τον άλλο να ταξιδέψει με το έργο σου, να σκεφτεί αυτό που θέλει, να νοιώσει τι είναι αυτό. Εσύ του δίνεις το ερέθισμα. Από εκεί και πέρα, ο καθένας όπως το πάρει.
Μια κόκκινη γέφυρα μέσα σε ένα πράσινο τοπίο
Απόσπασμα συνέντευξης με έναν γλύπτη από το Συμπόσιο Γλυπτικής 2008 στην 'Ανοιξη
Ήταν μια ευκαιρία για μένα, βλέποντας αυτόν τον καταπληκτικό χώρο. Ο χώρος μου υπέδειξε το έργο. Πώς τον διάλεξα; Την πρώτη μέρα κάναμε μια βόλτα με το δήμαρχο στους υποψήφιους χώρους. Ο πρώτος ήταν αυτός. Του είπα, «κύριε δήμαρχε, εδώ θέλω εγώ να κάνω ένα έργο, θέλω να κάνω μια γέφυρα. Θέλω να ενώσω αυτούς τους δύο όγκους, τα δύο αυτά σημεία». Ως αρχιτέκτονα, φαίνεται πως του άρεσε πολύ η ιδέα. Όλα πήγαν καλά. Ξεκινήσαμε σαν να ήμασταν ένα συνεργείο που βάζει μια επιπλέον διαφήμιση στην πόλη. Και όχι μόνο στην πόλη, αλλά και στο περιβάλλον, στο δάσος. Υπήρξαν κάποιοι, πιθανώς και πολλοί, που, παρότι δεν ρώταγαν, αναρωτιόνταν «ποιοι είναι αυτοί που μας φέρνουν μια μεταλλική κατασκευή να διαφημίσει τα εσώρουχα κάποιας εταιρίας;». Ή κάποιοι άλλοι μπορεί να πίστεψαν ότι θα κρεμάσουμε λουλούδια. Άλλοι πάλι, ίσως πίστεψαν ότι θα βάλουμε αυτά τα μικρά αυτοκινητάκια, τα smart. Αλλά μπορεί τελικά να ήμασταν οι πιο smart εμείς, με τους δικούς μας προβληματισμούς. Πήγαμε να γεφυρώσουμε ένα χάσμα. Το οποίο ουσιαστικά εμείς το δημιουργούμε, κάθε μέρα. Και έτσι φτάσαμε τελικά σε αυτό το αποτέλεσμα που βλέπουμε: μια κόκκινη κατασκευή μέσα σε ένα πράσινο τοπίο, δυο καρέκλες που τώρα που εσείς γυρίσατε την κάμερα προς τα εκεί δεν υπάρχουν, διότι τα παιδιά βάφουν. Ένας διάλογος όπου δεν ξέρω αν υπάρχει ή πρόκειται να συμβεί μια προσπάθεια διαλόγου, ή μια αποτυχημένη προσπάθεια και... Κάπου εκεί κινούμαστε. Ουσιαστικά με ενδιέφερε να κάνω κάτι που δεν θα είναι απλά μια διαμόρφωση, μια πλαστική διαμόρφωση ενός όγκου. Ήθελα να παντρέψω και κάποια άλλα στοιχεία. Να σου θυμίζει κάτι οικείο. Αυτό το ανυποψίαστο κατασκεύασμα που μπορεί να μεταφέρει και άλλους προβληματισμούς, και άλλες έννοιες. Δεν είναι απλά μια κατασκευή που μπορεί κάποιος να τη βρει σε ένα ρυάκι, σε ένα βιομηχανικό ή σε ένα εμπορικό κέντρο. Τουλάχιστον, θα ήθελα εγώ να μην είναι έτσι, αλλά να έχει κάτι πέρα από αυτό, έναν εικαστικό προβληματισμό. Αυτό βέβαια θα το κρίνει ο πολίτης, θα το κρίνετε εσείς. Γιατί αυτό ανήκει σε εσάς τώρα.
Ήταν μια ευκαιρία για μένα, βλέποντας αυτόν τον καταπληκτικό χώρο. Ο χώρος μου υπέδειξε το έργο. Πώς τον διάλεξα; Την πρώτη μέρα κάναμε μια βόλτα με το δήμαρχο στους υποψήφιους χώρους. Ο πρώτος ήταν αυτός. Του είπα, «κύριε δήμαρχε, εδώ θέλω εγώ να κάνω ένα έργο, θέλω να κάνω μια γέφυρα. Θέλω να ενώσω αυτούς τους δύο όγκους, τα δύο αυτά σημεία». Ως αρχιτέκτονα, φαίνεται πως του άρεσε πολύ η ιδέα. Όλα πήγαν καλά. Ξεκινήσαμε σαν να ήμασταν ένα συνεργείο που βάζει μια επιπλέον διαφήμιση στην πόλη. Και όχι μόνο στην πόλη, αλλά και στο περιβάλλον, στο δάσος. Υπήρξαν κάποιοι, πιθανώς και πολλοί, που, παρότι δεν ρώταγαν, αναρωτιόνταν «ποιοι είναι αυτοί που μας φέρνουν μια μεταλλική κατασκευή να διαφημίσει τα εσώρουχα κάποιας εταιρίας;». Ή κάποιοι άλλοι μπορεί να πίστεψαν ότι θα κρεμάσουμε λουλούδια. Άλλοι πάλι, ίσως πίστεψαν ότι θα βάλουμε αυτά τα μικρά αυτοκινητάκια, τα smart. Αλλά μπορεί τελικά να ήμασταν οι πιο smart εμείς, με τους δικούς μας προβληματισμούς. Πήγαμε να γεφυρώσουμε ένα χάσμα. Το οποίο ουσιαστικά εμείς το δημιουργούμε, κάθε μέρα. Και έτσι φτάσαμε τελικά σε αυτό το αποτέλεσμα που βλέπουμε: μια κόκκινη κατασκευή μέσα σε ένα πράσινο τοπίο, δυο καρέκλες που τώρα που εσείς γυρίσατε την κάμερα προς τα εκεί δεν υπάρχουν, διότι τα παιδιά βάφουν. Ένας διάλογος όπου δεν ξέρω αν υπάρχει ή πρόκειται να συμβεί μια προσπάθεια διαλόγου, ή μια αποτυχημένη προσπάθεια και... Κάπου εκεί κινούμαστε. Ουσιαστικά με ενδιέφερε να κάνω κάτι που δεν θα είναι απλά μια διαμόρφωση, μια πλαστική διαμόρφωση ενός όγκου. Ήθελα να παντρέψω και κάποια άλλα στοιχεία. Να σου θυμίζει κάτι οικείο. Αυτό το ανυποψίαστο κατασκεύασμα που μπορεί να μεταφέρει και άλλους προβληματισμούς, και άλλες έννοιες. Δεν είναι απλά μια κατασκευή που μπορεί κάποιος να τη βρει σε ένα ρυάκι, σε ένα βιομηχανικό ή σε ένα εμπορικό κέντρο. Τουλάχιστον, θα ήθελα εγώ να μην είναι έτσι, αλλά να έχει κάτι πέρα από αυτό, έναν εικαστικό προβληματισμό. Αυτό βέβαια θα το κρίνει ο πολίτης, θα το κρίνετε εσείς. Γιατί αυτό ανήκει σε εσάς τώρα.
Το μήνυμα της πεταλούδας
Απόσπασμα συνέντευξης με έναν γλύπτη από το Συμπόσιο Γλυπτικής 2008 στην 'Ανοιξη
Να σας πω πώς έφτιαξα αυτό το έργο. Είχα δύο πέτρες τεράστιες, 3,5 μέτρα η κάθε μια, και δούλευα στη σκαλωσιά επάνω. Στο βουνό, ερημιά, ο κάθε γλύπτης απείχε ένα χιλιόμετρο από τον άλλο, και ήμασταν μόνοι. Είχαμε χαράξει δρόμο, κάποια σημεία που ήταν πατητά και κάναμε τον περίπατό μας, όπως όλος ο κόσμος, μετά τις 5:00. Και μια μέρα εκεί που δούλευα τις πέτρες, τις σκάλιζα, έτυχε να σκέπτομαι επίμονα τον πατέρα μου, που είχε πεθάνει δυο χρόνια πριν. Αλλά τον σκεφτόμουν πάρα πολύ έντονα. Σκάλιζα και σκεφτόμουνα. Και κάποια στιγμή μου έρχεται και βγάζω μια κραυγή από μέσα μου, πολύ βαθιά: «πατέρα...!». Μόνος μου ήμουν, ότι ήθελα έκανα. Και εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται μια πεταλούδα και αρχίζει να κάνει βόλτες γύρω από το χέρι μου. Εγώ να σκαλίζω και η πεταλούδα να είναι γύρω από το χέρι μου. Σταματάω, κάνω έτσι το χέρι μου, κι έρχεται και μου φυλάει όλα τα δάχτυλα, ένα προς ένα! Και χάνεται. Και για αυτό έβγαλα το δελτίο «Πεταλούδα...». Αλλά τον σκεφτόμουνα πάρα πολύ έντονα τον πατέρα μου. Είναι στη μνήμη του το έργο.
Να σας πω πώς έφτιαξα αυτό το έργο. Είχα δύο πέτρες τεράστιες, 3,5 μέτρα η κάθε μια, και δούλευα στη σκαλωσιά επάνω. Στο βουνό, ερημιά, ο κάθε γλύπτης απείχε ένα χιλιόμετρο από τον άλλο, και ήμασταν μόνοι. Είχαμε χαράξει δρόμο, κάποια σημεία που ήταν πατητά και κάναμε τον περίπατό μας, όπως όλος ο κόσμος, μετά τις 5:00. Και μια μέρα εκεί που δούλευα τις πέτρες, τις σκάλιζα, έτυχε να σκέπτομαι επίμονα τον πατέρα μου, που είχε πεθάνει δυο χρόνια πριν. Αλλά τον σκεφτόμουν πάρα πολύ έντονα. Σκάλιζα και σκεφτόμουνα. Και κάποια στιγμή μου έρχεται και βγάζω μια κραυγή από μέσα μου, πολύ βαθιά: «πατέρα...!». Μόνος μου ήμουν, ότι ήθελα έκανα. Και εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται μια πεταλούδα και αρχίζει να κάνει βόλτες γύρω από το χέρι μου. Εγώ να σκαλίζω και η πεταλούδα να είναι γύρω από το χέρι μου. Σταματάω, κάνω έτσι το χέρι μου, κι έρχεται και μου φυλάει όλα τα δάχτυλα, ένα προς ένα! Και χάνεται. Και για αυτό έβγαλα το δελτίο «Πεταλούδα...». Αλλά τον σκεφτόμουνα πάρα πολύ έντονα τον πατέρα μου. Είναι στη μνήμη του το έργο.
Η άνοιξη ενός βράχου
Απόσπασμα συνέντευξης με έναν γλύπτη από το Συμπόσιο Γλυπτικής 2008 στην 'Ανοιξη
Το συγκεκριμένο έργο ονομάζεται «Άνοιξη». Είμαστε καλεσμένοι από το Δήμο της Άνοιξης και αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε με αυτό το έργο. Το θέμα του είναι η άνοιξη ενός βράχου. Και μας αποκαλύπτει ό,τι περιέχει αυτός ο βράχος μέσα. Το περιεχόμενο που είναι και η σημερινή πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα είναι ότι ζούμε μέσα σε μια τηλεόραση. Και οτιδήποτε μας σερβίρουνε στην τηλεόραση, εμείς το χάφτουμε. Μέχρι που να αποχαυνωθούμε τελείως και να μπορούνε αυτοί που έχουν τη δύναμη να μας κάνουνε σαν πρόβατα ό,τι θέλουν.
Αυτή είναι η σημασία που δίνω εγώ. Υπάρχουν όμως και άλλες, αυτές που δίνει ο κόσμος που περνά και το βλέπει. Άλλες φορές όμως υπάρχει και η περίπτωση να περάσει κάποιος και να μην του κάνει καμία εντύπωση ένα έργο τέχνης. Αλλά και αυτό εξαρτάται από την ψυχική του κατάσταση τη μέρα που θα περάσει. Μετά από μήνες, αν ξαναπεράσει να το δει, θα δει άλλο πράγμα. Θα αναπτύξει άλλη σχέση με το έργο, ανάλογα με τη διάθεση που βρίσκεται. Και αυτό συμβαίνει μόνο και μόνο γιατί αντιμετωπίζω κι εγώ την πέτρα με ειλικρίνεια. Δηλαδή ψάχνω να βρω τι κρύβει η πέτρα μέσα της. Δεν έχω κάτι στο μυαλό μου που πρέπει να το φτιάξω, θα το αναζητήσω μέσα της. Και αναζητάς κάτι μόνο όταν είσαι ειλικρινής απέναντί του. Και τότε αποκαλύπτεται το ίδιο το υλικό σε σένα. Και εσύ απλώς εκτελείς τη δουλειά. Είσαι ο ενδιάμεσος ενός μηνύματος που έρχεται από κάπου αλλού. Δηλαδή, κάτι να κάνουμε για να σωθούμε. Χωρίς να ξέρω εγώ τι ακριβώς, δεν είμαι κανένας σωτήρας. Απλά περνάει... είμαι ο ενδιάμεσος ενός μηνύματος, που δεν ξέρω ακριβώς ποιο είναι αυτό το μήνυμα. Αυτό το βγάζει ο καθένας βλέποντας το έργο.
Το συγκεκριμένο έργο ονομάζεται «Άνοιξη». Είμαστε καλεσμένοι από το Δήμο της Άνοιξης και αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε με αυτό το έργο. Το θέμα του είναι η άνοιξη ενός βράχου. Και μας αποκαλύπτει ό,τι περιέχει αυτός ο βράχος μέσα. Το περιεχόμενο που είναι και η σημερινή πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα είναι ότι ζούμε μέσα σε μια τηλεόραση. Και οτιδήποτε μας σερβίρουνε στην τηλεόραση, εμείς το χάφτουμε. Μέχρι που να αποχαυνωθούμε τελείως και να μπορούνε αυτοί που έχουν τη δύναμη να μας κάνουνε σαν πρόβατα ό,τι θέλουν.
Αυτή είναι η σημασία που δίνω εγώ. Υπάρχουν όμως και άλλες, αυτές που δίνει ο κόσμος που περνά και το βλέπει. Άλλες φορές όμως υπάρχει και η περίπτωση να περάσει κάποιος και να μην του κάνει καμία εντύπωση ένα έργο τέχνης. Αλλά και αυτό εξαρτάται από την ψυχική του κατάσταση τη μέρα που θα περάσει. Μετά από μήνες, αν ξαναπεράσει να το δει, θα δει άλλο πράγμα. Θα αναπτύξει άλλη σχέση με το έργο, ανάλογα με τη διάθεση που βρίσκεται. Και αυτό συμβαίνει μόνο και μόνο γιατί αντιμετωπίζω κι εγώ την πέτρα με ειλικρίνεια. Δηλαδή ψάχνω να βρω τι κρύβει η πέτρα μέσα της. Δεν έχω κάτι στο μυαλό μου που πρέπει να το φτιάξω, θα το αναζητήσω μέσα της. Και αναζητάς κάτι μόνο όταν είσαι ειλικρινής απέναντί του. Και τότε αποκαλύπτεται το ίδιο το υλικό σε σένα. Και εσύ απλώς εκτελείς τη δουλειά. Είσαι ο ενδιάμεσος ενός μηνύματος που έρχεται από κάπου αλλού. Δηλαδή, κάτι να κάνουμε για να σωθούμε. Χωρίς να ξέρω εγώ τι ακριβώς, δεν είμαι κανένας σωτήρας. Απλά περνάει... είμαι ο ενδιάμεσος ενός μηνύματος, που δεν ξέρω ακριβώς ποιο είναι αυτό το μήνυμα. Αυτό το βγάζει ο καθένας βλέποντας το έργο.
Ραντεβού νεαρών κάτω από το γλυπτό σου
Απόσπασμα συνέντευξης με έναν γλύπτη από το Συμπόσιο Γλυπτικής 2008 στην 'Ανοιξη
Το συγκεκριμένο γλυπτό απεικονίζει ένα ζευγάρι. Μια γυναίκα και πίσω της ένας άνδρας που την έχει αγκαλιά. Το έργο αποτελείται από δύο στοιχεία. Το ένα είναι από ένα κίτρινο μάρμαρο, που έρχεται από το Μαρόκο και το άλλο από ένα πράσινο μάρμαρο της Τήνου. Είναι ένα ζευγάρι λοιπόν, ένα ζευγάρι στο πάρκο αγκαλιά, που πατάει πάνω σε ένα πράσινο γρασίδι, σε χορτάρι. Η ουσία που εγώ ήθελα να δώσω στο έργο, είναι αυτό το αγκάλιασμα, αυτή η γλυκύτητα που έχει αυτή η αγκαλιά, αυτό το τρυφερό που βγάζει. Το συγκεκριμένο έργο πήρε περίπου 20 μέρες και έγινε στο πλαίσια του συμποσίου. Ήμουν κάθε μέρα εδώ από τις 9 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ και δεν καταλάβαινα πως περνούσαν οι ώρες. Προσπαθούμε να κάνουμε το χόμπι μας και να ζούμε από αυτό. Επομένως, αν κάνεις το χόμπι σου, δεν κουράζεται, είναι κάτι που το αγαπάς τόσο πολύ που δεν μένει μέρος για να σκεφτείς την κούραση. Έτσι και εγώ, με αυτό το έργο θα μπορούσα να δουλεύω 14-15 ώρες την ημέρα και να μην αισθάνομαι κούραση. Και να πάω μια ώρα σε μια καφετερία και να πλήττω. Άλλωστε, το γεγονός πως είχε κόσμο που εξέφραζε ενδιαφέρουσες αντιλήψεις ήταν κάτι που με έκανε να περάσω ωραία. Καταρχήν είναι μια ικανοποίηση ότι αυτό που κάνουμε βρίσκει κάπου ανταπόκριση. Αυτός ο κόσμος που ερχόταν εδώ, συχνά με τα παιδάκια του, βρίσκεται μπροστά σε ένα γεγονός το οποίο μπορεί να τύχει να μην το δεις ποτέ στη ζωή σου. Να δεις δηλαδή έναν γλύπτη να δουλεύει ένα έργο, να εκτελεί ένα έργο, να φτιάχνει ένα έργο. Είναι ένα πολύ ξεχωριστό γεγονός. Και από την άλλη, βλέποντας με τι προσπάθεια και τι κόπο γίνεται ένα έργο, θα του είναι πολύ δύσκολο αργότερα να πάει και να το καταστρέψει, να το βάψει με τα σπρέι. Και το σημαντικότερο για εμάς τους καλλιτέχνες είναι όταν αργότερα οι άνθρωποι δίνουν ραντεβού και λένε "θα συναντηθούμε στο γλυπτό", όχι στην τάδε καφετέρια. Αυτό θα είναι μια ηθική ικανοποίηση, πως το έργο έχει περάσει το μήνυμά του και έχει δημιουργήσει και το κοινό του. Είναι μια ηθική ικανοποίηση για τον καλλιτέχνη.
Το συγκεκριμένο γλυπτό απεικονίζει ένα ζευγάρι. Μια γυναίκα και πίσω της ένας άνδρας που την έχει αγκαλιά. Το έργο αποτελείται από δύο στοιχεία. Το ένα είναι από ένα κίτρινο μάρμαρο, που έρχεται από το Μαρόκο και το άλλο από ένα πράσινο μάρμαρο της Τήνου. Είναι ένα ζευγάρι λοιπόν, ένα ζευγάρι στο πάρκο αγκαλιά, που πατάει πάνω σε ένα πράσινο γρασίδι, σε χορτάρι. Η ουσία που εγώ ήθελα να δώσω στο έργο, είναι αυτό το αγκάλιασμα, αυτή η γλυκύτητα που έχει αυτή η αγκαλιά, αυτό το τρυφερό που βγάζει. Το συγκεκριμένο έργο πήρε περίπου 20 μέρες και έγινε στο πλαίσια του συμποσίου. Ήμουν κάθε μέρα εδώ από τις 9 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ και δεν καταλάβαινα πως περνούσαν οι ώρες. Προσπαθούμε να κάνουμε το χόμπι μας και να ζούμε από αυτό. Επομένως, αν κάνεις το χόμπι σου, δεν κουράζεται, είναι κάτι που το αγαπάς τόσο πολύ που δεν μένει μέρος για να σκεφτείς την κούραση. Έτσι και εγώ, με αυτό το έργο θα μπορούσα να δουλεύω 14-15 ώρες την ημέρα και να μην αισθάνομαι κούραση. Και να πάω μια ώρα σε μια καφετερία και να πλήττω. Άλλωστε, το γεγονός πως είχε κόσμο που εξέφραζε ενδιαφέρουσες αντιλήψεις ήταν κάτι που με έκανε να περάσω ωραία. Καταρχήν είναι μια ικανοποίηση ότι αυτό που κάνουμε βρίσκει κάπου ανταπόκριση. Αυτός ο κόσμος που ερχόταν εδώ, συχνά με τα παιδάκια του, βρίσκεται μπροστά σε ένα γεγονός το οποίο μπορεί να τύχει να μην το δεις ποτέ στη ζωή σου. Να δεις δηλαδή έναν γλύπτη να δουλεύει ένα έργο, να εκτελεί ένα έργο, να φτιάχνει ένα έργο. Είναι ένα πολύ ξεχωριστό γεγονός. Και από την άλλη, βλέποντας με τι προσπάθεια και τι κόπο γίνεται ένα έργο, θα του είναι πολύ δύσκολο αργότερα να πάει και να το καταστρέψει, να το βάψει με τα σπρέι. Και το σημαντικότερο για εμάς τους καλλιτέχνες είναι όταν αργότερα οι άνθρωποι δίνουν ραντεβού και λένε "θα συναντηθούμε στο γλυπτό", όχι στην τάδε καφετέρια. Αυτό θα είναι μια ηθική ικανοποίηση, πως το έργο έχει περάσει το μήνυμά του και έχει δημιουργήσει και το κοινό του. Είναι μια ηθική ικανοποίηση για τον καλλιτέχνη.
Σχέση καλλιτέχνη - θεατή
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Θεωρώ πως η αξία ενός έργου έγκειται στον τρόπο που συνδυάζει αφήγηση και άποψη. Και επειδή η τέχνη έχει πολλές μορφές, υπάρχουν και πολλές γλώσσες. Ο κάθε καλλιτέχνης, μέσα από τη γλώσσα και την τεχνική που έχει αναπτύξει, μπορεί να εκφραστεί. Αντίστοιχα, ο κάθε θεατής μπορεί να δει ένα έργο με διαφορετικούς τρόπους και να το συνδέσει με δικά του πράγματα, δικές του παραστάσεις ή αναμνήσεις. Αυτό που με βασανίζει πάντα σχετικά με την αξία ενός έργου, είναι το αν μπορεί αυτό να δημιουργήσει έναν κόσμο καλύτερο, ή να πετύχει το σκοπό του. Για παράδειγμα, αν μια έκθεση που χλευάζει το Προάστιο μπορεί να προτείνει ένα οικιστικό μοντέλο αποδεκτό από περισσότερο κόσμο. Ή αν απλώς εκφράζει την λύπη μας για τη ροή της ζωής. Σε κάθε περίπτωση, δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, ούτε μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας. Ο «φευγάτος» παραμένει μειοψηφία και εκούσια απομονωμένος. Ζητάει και αυτός την αποδοχή από την πλειοψηφία που πριν σνόμπαρε. Και αυτό γιατί όλοι έχουμε ανάγκη από επικοινωνία, από μια διαντίδραση με τους άλλους.
Θεωρώ πως η αξία ενός έργου έγκειται στον τρόπο που συνδυάζει αφήγηση και άποψη. Και επειδή η τέχνη έχει πολλές μορφές, υπάρχουν και πολλές γλώσσες. Ο κάθε καλλιτέχνης, μέσα από τη γλώσσα και την τεχνική που έχει αναπτύξει, μπορεί να εκφραστεί. Αντίστοιχα, ο κάθε θεατής μπορεί να δει ένα έργο με διαφορετικούς τρόπους και να το συνδέσει με δικά του πράγματα, δικές του παραστάσεις ή αναμνήσεις. Αυτό που με βασανίζει πάντα σχετικά με την αξία ενός έργου, είναι το αν μπορεί αυτό να δημιουργήσει έναν κόσμο καλύτερο, ή να πετύχει το σκοπό του. Για παράδειγμα, αν μια έκθεση που χλευάζει το Προάστιο μπορεί να προτείνει ένα οικιστικό μοντέλο αποδεκτό από περισσότερο κόσμο. Ή αν απλώς εκφράζει την λύπη μας για τη ροή της ζωής. Σε κάθε περίπτωση, δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, ούτε μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας. Ο «φευγάτος» παραμένει μειοψηφία και εκούσια απομονωμένος. Ζητάει και αυτός την αποδοχή από την πλειοψηφία που πριν σνόμπαρε. Και αυτό γιατί όλοι έχουμε ανάγκη από επικοινωνία, από μια διαντίδραση με τους άλλους.
Κέντρο και απόκεντρο δεν πάνε μαζί
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Εγώ είμαι παιδί του Νέου Κόσμου. Αλλά πάντα είχα την εμπειρία του χωριού. Ωστόσο, αυτά τα δύο, την πόλη και το χωριό, τα θεωρούσα ως κάτι χωριστό. Τα προάστια τα έβλεπα ως κάτι αρνητικό, ως ημίμετρο: ούτε πόλη, ούτε χωριό. Όταν μεγάλωσα, άρχισε να μου αρέσει το γεγονός πως τα προάστια είναι λίγο από το ένα και λίγο από το άλλο. Όμως σήμερα δεν μου αρέσει ο τρόπος που αυτά αναπτύσσονται. Κυρίως η αντίφαση πως ενώ όλοι τα επιλέγουν για να είναι πιο κοντά στη φύση, ξαφνικά γεμίζουν πολυκατοικίες. Τελικά καταλήγω πως αν κάνω οικογένεια θα επιλέξω να μείνω είτε στην επαρχία, σε ένα μέρος που να είναι πράγματι διαφορετικό από την πόλη, είτε στο Κέντρο, έτσι ώστε να μην υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ κατοικίας και δουλειάς.
Εγώ είμαι παιδί του Νέου Κόσμου. Αλλά πάντα είχα την εμπειρία του χωριού. Ωστόσο, αυτά τα δύο, την πόλη και το χωριό, τα θεωρούσα ως κάτι χωριστό. Τα προάστια τα έβλεπα ως κάτι αρνητικό, ως ημίμετρο: ούτε πόλη, ούτε χωριό. Όταν μεγάλωσα, άρχισε να μου αρέσει το γεγονός πως τα προάστια είναι λίγο από το ένα και λίγο από το άλλο. Όμως σήμερα δεν μου αρέσει ο τρόπος που αυτά αναπτύσσονται. Κυρίως η αντίφαση πως ενώ όλοι τα επιλέγουν για να είναι πιο κοντά στη φύση, ξαφνικά γεμίζουν πολυκατοικίες. Τελικά καταλήγω πως αν κάνω οικογένεια θα επιλέξω να μείνω είτε στην επαρχία, σε ένα μέρος που να είναι πράγματι διαφορετικό από την πόλη, είτε στο Κέντρο, έτσι ώστε να μην υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ κατοικίας και δουλειάς.
Είμαι άνθρωπος του κέντρου
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Όταν ήρθαμε στην Άνοιξη δεν υπήρχαν πολλά σπίτια. Μου άρεσε να ανεβαίνω στο βουνό για να βλέπω την Αθήνα και τα λουλούδια που άνθιζαν γύρω-γύρω. Στα 18 μου πέρασα στο πανεπιστήμιο, στην Αθήνα. Τότε νοίκιασα μια γκαρσονιέρα σε μια πολυκατοικία στα Εξάρχεια. Δεν θα ξεχάσω την ευχαρίστηση που ένοιωθα όταν άκουγα τα κουταλοπήρουνα από τα διπλανά διαμερίσματα! Από εκεί που βρισκόμουν στην απομόνωση της Άνοιξης, άρχισα στο Κέντρο να βλέπω, ή καλύτερα να ακούω, τη ζωή των άλλων. Μετά από χρόνια, γύρισα στο προάστιο. Και αυτό λόγω των παιδιών μου. Στην αρχή δεν μου άρεσε, αναπολούσα το Κέντρο. Τώρα αρχίζω να το συνηθίζω. Ωστόσο, είμαι άνθρωπος του κέντρου. Μου αρέσει η φασαρία του.
Όταν ήρθαμε στην Άνοιξη δεν υπήρχαν πολλά σπίτια. Μου άρεσε να ανεβαίνω στο βουνό για να βλέπω την Αθήνα και τα λουλούδια που άνθιζαν γύρω-γύρω. Στα 18 μου πέρασα στο πανεπιστήμιο, στην Αθήνα. Τότε νοίκιασα μια γκαρσονιέρα σε μια πολυκατοικία στα Εξάρχεια. Δεν θα ξεχάσω την ευχαρίστηση που ένοιωθα όταν άκουγα τα κουταλοπήρουνα από τα διπλανά διαμερίσματα! Από εκεί που βρισκόμουν στην απομόνωση της Άνοιξης, άρχισα στο Κέντρο να βλέπω, ή καλύτερα να ακούω, τη ζωή των άλλων. Μετά από χρόνια, γύρισα στο προάστιο. Και αυτό λόγω των παιδιών μου. Στην αρχή δεν μου άρεσε, αναπολούσα το Κέντρο. Τώρα αρχίζω να το συνηθίζω. Ωστόσο, είμαι άνθρωπος του κέντρου. Μου αρέσει η φασαρία του.
Η παλιά και η νέα γειτονιά
Απόσπασμα από κύκλο αφηγήσης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Ήρθα στην Αθήνα 6 χρονών, από τη Σάμο όπου γεννήθηκα. Αρχικά μείναμε στο Κέντρο, στο Γκάζι. Η περιοχή τότε ήταν γεμάτη οίκους ανοχής, είχε το εργοστάσιο του φυσικού αερίου και κατοικούσαν επίσης, πολλοί γύφτοι. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ήταν Κέντρο, έβλεπες μπετόν. Το 1975, το σχολείο που πήγαινα γκρεμίστηκε και μας στείλανε σε ένα άλλο, στην Πλατεία Καραϊσκάκη. Για να πάμε εκεί περνάγαμε από το Μεταξουργείο, μέσα από τους οίκους ανοχής. Όμως όλα αυτά τα αρνητικά, τότε δεν μου φαινόταν τόσο αρνητικά. Όταν στα 17 μου ήρθαμε στην Πεύκη, όπου μένω μέχρι σήμερα, το θεώρησα φοβερό προάστιο! Ωστόσο, λόγω των πολλών πολυκατοικιών ένοιωσα σε αυτό το απόκεντρο το μπετόν με τόσο αρνητικό τρόπο που δεν το είχα νοιώσει στο κέντρο, στο Γκάζι.
Ήρθα στην Αθήνα 6 χρονών, από τη Σάμο όπου γεννήθηκα. Αρχικά μείναμε στο Κέντρο, στο Γκάζι. Η περιοχή τότε ήταν γεμάτη οίκους ανοχής, είχε το εργοστάσιο του φυσικού αερίου και κατοικούσαν επίσης, πολλοί γύφτοι. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ήταν Κέντρο, έβλεπες μπετόν. Το 1975, το σχολείο που πήγαινα γκρεμίστηκε και μας στείλανε σε ένα άλλο, στην Πλατεία Καραϊσκάκη. Για να πάμε εκεί περνάγαμε από το Μεταξουργείο, μέσα από τους οίκους ανοχής. Όμως όλα αυτά τα αρνητικά, τότε δεν μου φαινόταν τόσο αρνητικά. Όταν στα 17 μου ήρθαμε στην Πεύκη, όπου μένω μέχρι σήμερα, το θεώρησα φοβερό προάστιο! Ωστόσο, λόγω των πολλών πολυκατοικιών ένοιωσα σε αυτό το απόκεντρο το μπετόν με τόσο αρνητικό τρόπο που δεν το είχα νοιώσει στο κέντρο, στο Γκάζι.
Οι δύο όψεις των πραγμάτων
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Εγώ θα σας αφηγηθώ ένα μύθο. Αφορά μια χωριάτισσα που για χρόνια κουβαλούσε νερό από τη βρύση του χωριού της με δύο στάμνες. Η μια στάμνα ήταν γερή και μπορούσε να τη γεμίσει μέχρι πάνω. Η δεύτερη ήταν χαλασμένη και στο δρόμο χυνόταν κάτω το μισό νερό. Κάποια στιγμή, η χαλασμένη στάμνα ζήτησε συγνώμη από την χωριάτισσα που δεν μπορούσε να κουβαλήσει παρά την μισή ποσότητα. Τότε η χωριάτισσα της λέει: «ναι, αλλά από την πλευρά που κρατάω εσένα ο δρόμος είναι γεμάτος λουλούδια!». Η ιστορία αυτή μας δείχνει τη διαφορετική όψη των πραγμάτων. Το ίδιο συμβαίνει και με ένα έργο τέχνης. Ο καθένας το βλέπει από τη δική του σκοπιά.
Εγώ θα σας αφηγηθώ ένα μύθο. Αφορά μια χωριάτισσα που για χρόνια κουβαλούσε νερό από τη βρύση του χωριού της με δύο στάμνες. Η μια στάμνα ήταν γερή και μπορούσε να τη γεμίσει μέχρι πάνω. Η δεύτερη ήταν χαλασμένη και στο δρόμο χυνόταν κάτω το μισό νερό. Κάποια στιγμή, η χαλασμένη στάμνα ζήτησε συγνώμη από την χωριάτισσα που δεν μπορούσε να κουβαλήσει παρά την μισή ποσότητα. Τότε η χωριάτισσα της λέει: «ναι, αλλά από την πλευρά που κρατάω εσένα ο δρόμος είναι γεμάτος λουλούδια!». Η ιστορία αυτή μας δείχνει τη διαφορετική όψη των πραγμάτων. Το ίδιο συμβαίνει και με ένα έργο τέχνης. Ο καθένας το βλέπει από τη δική του σκοπιά.
Η σύλληψη της στιγμής
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Η ιστορία που θα σας αφηγηθώ αφορά σε ένα έργο μου, το πιο σκούρο και σκοτεινό αυτής της έκθεσης. Ένα βράδυ γύρισα στο σπίτι, πήρα τη φωτογραφική μου μηχανή και ξεκίνησα για το σταθμό του ηλεκτρικού στην Καλλιθέα. Είχα αποφασίσει να τον φωτογραφίσω μια συγκεκριμένη ώρα. Περίμενα να πέσει το σούρουπο και να φύγει ο πολύς κόσμος, έτσι ώστε οι φωτογραφίες να εκφράζουν αυτό που αισθανόμουν. Μετά από λίγο καιρό ο σταθμός ξηλώθηκε και στη θέση του δημιουργήθηκε ένας νέος. Τότε συνειδητοποίησα πως πολλά πράγματα που έχω κάνει άλλαξαν. Αυτό βέβαια δεν μου δημιουργεί πάντα λύπη. Κάποιες φορές οι αλλαγές μου δημιουργούν χαρά. Για παράδειγμα, δίπλα από το σπίτι μου υπήρχε ένα μικρό σπιτάκι. Είχα ζωγραφίσει πολλές φορές το σημείο του ορίζοντα προς εκείνη την κατεύθυνση. Κάποια στιγμή, παρατήρησα πως είχε αλλάξει κάτι σε αυτό το σπιτάκι. Μου φάνηκε πιο περιποιημένο και πιο ζωντανό. Έβλεπα ανοικτά τα παράθυρα, απλωμένα ρούχα από έξω… Τι είχε γίνει; Η ηλικιωμένη γυναίκα που έμενε στο σπίτι είχε πεθάνει. Ο γιος της παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια. Το γεγονός αυτό έδωσε πνοή στο σπιτάκι, το οποίο γνώρισε έτσι καλύτερες μέρες. Παρατηρώ λοιπόν, πως ζωγραφίζω κάτι και μετά αυτό αλλάζει. Και είναι αυτό που μου αρέσει: να συλλαμβάνω μια στιγμή που θα αλλάξει και να την αποθανατίσω.
Η ιστορία που θα σας αφηγηθώ αφορά σε ένα έργο μου, το πιο σκούρο και σκοτεινό αυτής της έκθεσης. Ένα βράδυ γύρισα στο σπίτι, πήρα τη φωτογραφική μου μηχανή και ξεκίνησα για το σταθμό του ηλεκτρικού στην Καλλιθέα. Είχα αποφασίσει να τον φωτογραφίσω μια συγκεκριμένη ώρα. Περίμενα να πέσει το σούρουπο και να φύγει ο πολύς κόσμος, έτσι ώστε οι φωτογραφίες να εκφράζουν αυτό που αισθανόμουν. Μετά από λίγο καιρό ο σταθμός ξηλώθηκε και στη θέση του δημιουργήθηκε ένας νέος. Τότε συνειδητοποίησα πως πολλά πράγματα που έχω κάνει άλλαξαν. Αυτό βέβαια δεν μου δημιουργεί πάντα λύπη. Κάποιες φορές οι αλλαγές μου δημιουργούν χαρά. Για παράδειγμα, δίπλα από το σπίτι μου υπήρχε ένα μικρό σπιτάκι. Είχα ζωγραφίσει πολλές φορές το σημείο του ορίζοντα προς εκείνη την κατεύθυνση. Κάποια στιγμή, παρατήρησα πως είχε αλλάξει κάτι σε αυτό το σπιτάκι. Μου φάνηκε πιο περιποιημένο και πιο ζωντανό. Έβλεπα ανοικτά τα παράθυρα, απλωμένα ρούχα από έξω… Τι είχε γίνει; Η ηλικιωμένη γυναίκα που έμενε στο σπίτι είχε πεθάνει. Ο γιος της παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια. Το γεγονός αυτό έδωσε πνοή στο σπιτάκι, το οποίο γνώρισε έτσι καλύτερες μέρες. Παρατηρώ λοιπόν, πως ζωγραφίζω κάτι και μετά αυτό αλλάζει. Και είναι αυτό που μου αρέσει: να συλλαμβάνω μια στιγμή που θα αλλάξει και να την αποθανατίσω.
Η έκφραση μέσα από την ζωγραφική
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Η ιστορία που θα σας αφηγηθώ είναι πολύ παλιά. Αφορά στο πώς άρχισα να ζωγραφίζω. Σαν παιδάκι δεν ζωγράφιζα καθόλου. Άρχισα να το κάνω στα τέσσερά μου χρόνια, όταν πολλά παιδάκια έχουν ήδη ξεκινήσει. Στο νήπιο θυμάμαι, ένοιωσα μεγάλη έκπληξη όταν είδα όλα τα παιδάκια να ζωγραφίζουν το ίδιο πράγμα. Εγώ ήμουν η μόνη που δεν μπορούσε! Είχα αργήσει κιόλας να πάω στο σχολείο, αφού πήγα απευθείας στο νήπιο. Όλα τα άλλα παιδιά είχαν πάει από το προ-νήπιο και είχαν ήδη κωδικοποιήσει κάποια πράγματα. Εγώ προσπαθούσα να βρω πώς συμβολοποιούν οι άλλοι. Συχνά λοιπόν, καθόμουν χωρίς να κάνω τίποτα. Μια μέρα, ένα άλλο παιδάκι μου λέει: «Ζωγράφισε κάτι! Ένα παιδάκι…». Κάνω και εγώ μια μουτζούρα για κεφάλι και άλλη μια για σώμα. Τα άλλα παιδάκια προσπαθούσαν να καταλάβουν τι έχω ζωγραφίσει. Άλλο μου έλεγε «είναι ινδιάνος». Ένα δεύτερο, «είναι ένα τέρας!». Ένα τρίτο κάτι άλλο, κ.ο.κ. Εγώ τότε θυμωμένη τους είπα: «όχι, είναι ένα ανθρωπάκι!». Γύρισα σπίτι μου απογοητευμένη και αποφάσισα πως δεν είμαι για τη ζωγραφική. Αποφάσισα πως θα βάζω κάποιον άλλο να ζωγραφίζει για μένα. Έβαζα λοιπόν, τον πατέρα μου. Αυτός προσπαθούσε, δεν μου χάλαγε το χατίρι. Εγώ όμως, άρχιζα να του ασκώ κριτική και να του λέω πώς πρέπει να ζωγραφίζει το ένα ή το άλλο. Κάποια στιγμή του λέω, «απολύεσαι, θα αρχίσω να ζωγραφίζω μόνη μου». Παιδεύτηκα μέχρι να τα καταφέρω, αλλά αποφάσισα να εκφράζω αυτό που θέλω εγώ. Ποτέ δεν χρησιμοποίησα τα κωδικοποιημένα σχέδια που χρησιμοποιούσαν οι άλλοι. Πάντα προσπαθώ να εκφράσω αυτό που έχω μέσα στο κεφάλι μου, έστω και αν δεν τα καταφέρνω.
Η ιστορία που θα σας αφηγηθώ είναι πολύ παλιά. Αφορά στο πώς άρχισα να ζωγραφίζω. Σαν παιδάκι δεν ζωγράφιζα καθόλου. Άρχισα να το κάνω στα τέσσερά μου χρόνια, όταν πολλά παιδάκια έχουν ήδη ξεκινήσει. Στο νήπιο θυμάμαι, ένοιωσα μεγάλη έκπληξη όταν είδα όλα τα παιδάκια να ζωγραφίζουν το ίδιο πράγμα. Εγώ ήμουν η μόνη που δεν μπορούσε! Είχα αργήσει κιόλας να πάω στο σχολείο, αφού πήγα απευθείας στο νήπιο. Όλα τα άλλα παιδιά είχαν πάει από το προ-νήπιο και είχαν ήδη κωδικοποιήσει κάποια πράγματα. Εγώ προσπαθούσα να βρω πώς συμβολοποιούν οι άλλοι. Συχνά λοιπόν, καθόμουν χωρίς να κάνω τίποτα. Μια μέρα, ένα άλλο παιδάκι μου λέει: «Ζωγράφισε κάτι! Ένα παιδάκι…». Κάνω και εγώ μια μουτζούρα για κεφάλι και άλλη μια για σώμα. Τα άλλα παιδάκια προσπαθούσαν να καταλάβουν τι έχω ζωγραφίσει. Άλλο μου έλεγε «είναι ινδιάνος». Ένα δεύτερο, «είναι ένα τέρας!». Ένα τρίτο κάτι άλλο, κ.ο.κ. Εγώ τότε θυμωμένη τους είπα: «όχι, είναι ένα ανθρωπάκι!». Γύρισα σπίτι μου απογοητευμένη και αποφάσισα πως δεν είμαι για τη ζωγραφική. Αποφάσισα πως θα βάζω κάποιον άλλο να ζωγραφίζει για μένα. Έβαζα λοιπόν, τον πατέρα μου. Αυτός προσπαθούσε, δεν μου χάλαγε το χατίρι. Εγώ όμως, άρχιζα να του ασκώ κριτική και να του λέω πώς πρέπει να ζωγραφίζει το ένα ή το άλλο. Κάποια στιγμή του λέω, «απολύεσαι, θα αρχίσω να ζωγραφίζω μόνη μου». Παιδεύτηκα μέχρι να τα καταφέρω, αλλά αποφάσισα να εκφράζω αυτό που θέλω εγώ. Ποτέ δεν χρησιμοποίησα τα κωδικοποιημένα σχέδια που χρησιμοποιούσαν οι άλλοι. Πάντα προσπαθώ να εκφράσω αυτό που έχω μέσα στο κεφάλι μου, έστω και αν δεν τα καταφέρνω.
Το δωμάτιο με τους πίνακες ζωγραφικής
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Στο σπίτι μας υπήρχε ένα δωμάτιο όπου οι γονείς μου είχαν διάφορα έργα τέχνης. Συγκεκριμένα, πίνακες ζωγραφικής. Οι γονείς μας ήταν πολυάσχολοι και δεν είχαν χρόνο να ασχοληθούν πολύ μαζί μας. Εγώ λοιπόν, πέρναγα πολλές φορές την ώρα μου κοιτώντας τους πίνακες. Μια μέρα, καθώς τους παρατηρούσα, ένοιωσα σαν αυτό που έβλεπα σε κάθε πίνακα να ζωντανεύει. Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν πίνακα του Γουναρόπουλου, με το πορτραίτο μιας κοπέλας. Καθώς τον κοίταγα, άρχισε να μου δημιουργείτε η αίσθηση της ομορφιάς. Καθώς μεγάλωνα, συνειδητοποίησα πως κάθε στιγμή που περνούσα μου δημιουργούσε στο μυαλό άλλες ιστορίες. Κάποια στιγμή γνώρισα ένα νεαρό και αρχίσαμε να φλερτάρουμε. Εγώ αρχικά δεν τον είχα πάρει στα σοβαρά. Ωστόσο, όταν κάποια στιγμή μου ζωγράφισε μια βάρκα, μου γεννήθηκε η αίσθηση πως θέλω να μπω μέσα και να πάω μαζί του. Μου ενέπνευσε τον έρωτα!
Στο σπίτι μας υπήρχε ένα δωμάτιο όπου οι γονείς μου είχαν διάφορα έργα τέχνης. Συγκεκριμένα, πίνακες ζωγραφικής. Οι γονείς μας ήταν πολυάσχολοι και δεν είχαν χρόνο να ασχοληθούν πολύ μαζί μας. Εγώ λοιπόν, πέρναγα πολλές φορές την ώρα μου κοιτώντας τους πίνακες. Μια μέρα, καθώς τους παρατηρούσα, ένοιωσα σαν αυτό που έβλεπα σε κάθε πίνακα να ζωντανεύει. Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν πίνακα του Γουναρόπουλου, με το πορτραίτο μιας κοπέλας. Καθώς τον κοίταγα, άρχισε να μου δημιουργείτε η αίσθηση της ομορφιάς. Καθώς μεγάλωνα, συνειδητοποίησα πως κάθε στιγμή που περνούσα μου δημιουργούσε στο μυαλό άλλες ιστορίες. Κάποια στιγμή γνώρισα ένα νεαρό και αρχίσαμε να φλερτάρουμε. Εγώ αρχικά δεν τον είχα πάρει στα σοβαρά. Ωστόσο, όταν κάποια στιγμή μου ζωγράφισε μια βάρκα, μου γεννήθηκε η αίσθηση πως θέλω να μπω μέσα και να πάω μαζί του. Μου ενέπνευσε τον έρωτα!
Ο κήπος
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα το Κέντρο - Απόκεντρο
Παρότι είμαι κάτοικος του Αγίου Στεφάνου από 12 χρονών, δεν υπήρξα ποτέ παιδί του κήπου. Μου άρεσε πολύ να ακούω τη φύση μέσα από το δωμάτιό μου, ή μέσα από κάποιον άλλο εσωτερικό χώρο, να κάθομαι στο πιάνο και να γράφω τραγούδια. Ωστόσο, ο κήπος είχε πολλές δουλειές στις οποίες έπρεπε να βοηθήσω, κάτι που έβρισκα και πολύ ωραίο. Ο πατέρας μου είχε ένα αμπελάκι εκεί, όπου το καλοκαίρι μαζεύονταν σφήκες και πουλιά. Η μέθοδος για να προστατέψουνε τα αμπέλια ήταν να φτιάχνουμε κάποιες μικρές σακούλες, τις οποίες βάζαμε γύρω από τα φυτά. Έτσι και εκείνη τη μέρα, άρχισα να κάνω αυτήν τη δουλειά. Εδώ θα πάω την ιστορία λίγο πιο πίσω, για να επιστρέψω αργότερα. Από το δωμάτιό μου, που είναι σαν σοφίτα, βλέπω τον κήπο και κάποια σπίτια δίπλα και απέναντι από το δικό μας. Σε ένα από αυτά μένει μια οικογένεια με ένα κορίτσι. Αυτό είχε πάντα, όπως το έβλεπα και μεγάλωνε από κορίτσι σε γυναίκα, μια αγγελική ομορφιά, που σε ενέπνεε να γράψεις κάτι. Σταδιακά, άρχισα να την παρατηρώ και όταν την βλέπω να βάζω στο στερεοφωνικό τραγούδια που μου άρεσαν. Σιγά-σιγά, αρχίσαμε να ανταλλάσσουμε κάποια βλέμματα, αλλά όλα αυτά μέσα στη σιωπή. Το κορίτσι μεγάλωνε και αυτό το παιχνίδι με τα τραγούδια συνεχιζόταν. Στο σημείο αυτό, επιστρέφω σε εκείνο το απόγευμα που δούλευα στον κήπο. Ο πατέρας μου μού έλεγε διάφορα για τον κήπο και για το πώς πρέπει να γίνουν οι δουλειές, αλλά εμένα ο νους μου φαίνεται πως ήταν κάπου αλλού. Κάποια στιγμή, ακούω τον πατέρα μου να φωνάζει: «πρόσεχε!». Εκείνη τη στιγμή αισθάνομαι το τσίμπημα μιας σφήκας. Καθώς πήγαινα μέσα να πλύνω τα χέρια μου, ακούω τον θόρυβο από ένα μηχανάκι, ένα παπάκι. Κοιτάζω στην πόρτα και βλέπω ένα νεαρό. Λίγα δευτερόλεπτα μετά, κατέβηκε το κορίτσι, την πήρε ο νεαρός και φύγανε. Ήταν σαν να πήρα ένα μήνυμα εκείνη τη στιγμή, πως το κορίτσι μεγάλωσε και πως η ζωή περνά, κυλάει. Το περιστατικό αυτό το κατέγραψα σε ένα διήγημα. Αλλά θα μπορούσε να έχει γίνει και τραγούδι.
Παρότι είμαι κάτοικος του Αγίου Στεφάνου από 12 χρονών, δεν υπήρξα ποτέ παιδί του κήπου. Μου άρεσε πολύ να ακούω τη φύση μέσα από το δωμάτιό μου, ή μέσα από κάποιον άλλο εσωτερικό χώρο, να κάθομαι στο πιάνο και να γράφω τραγούδια. Ωστόσο, ο κήπος είχε πολλές δουλειές στις οποίες έπρεπε να βοηθήσω, κάτι που έβρισκα και πολύ ωραίο. Ο πατέρας μου είχε ένα αμπελάκι εκεί, όπου το καλοκαίρι μαζεύονταν σφήκες και πουλιά. Η μέθοδος για να προστατέψουνε τα αμπέλια ήταν να φτιάχνουμε κάποιες μικρές σακούλες, τις οποίες βάζαμε γύρω από τα φυτά. Έτσι και εκείνη τη μέρα, άρχισα να κάνω αυτήν τη δουλειά. Εδώ θα πάω την ιστορία λίγο πιο πίσω, για να επιστρέψω αργότερα. Από το δωμάτιό μου, που είναι σαν σοφίτα, βλέπω τον κήπο και κάποια σπίτια δίπλα και απέναντι από το δικό μας. Σε ένα από αυτά μένει μια οικογένεια με ένα κορίτσι. Αυτό είχε πάντα, όπως το έβλεπα και μεγάλωνε από κορίτσι σε γυναίκα, μια αγγελική ομορφιά, που σε ενέπνεε να γράψεις κάτι. Σταδιακά, άρχισα να την παρατηρώ και όταν την βλέπω να βάζω στο στερεοφωνικό τραγούδια που μου άρεσαν. Σιγά-σιγά, αρχίσαμε να ανταλλάσσουμε κάποια βλέμματα, αλλά όλα αυτά μέσα στη σιωπή. Το κορίτσι μεγάλωνε και αυτό το παιχνίδι με τα τραγούδια συνεχιζόταν. Στο σημείο αυτό, επιστρέφω σε εκείνο το απόγευμα που δούλευα στον κήπο. Ο πατέρας μου μού έλεγε διάφορα για τον κήπο και για το πώς πρέπει να γίνουν οι δουλειές, αλλά εμένα ο νους μου φαίνεται πως ήταν κάπου αλλού. Κάποια στιγμή, ακούω τον πατέρα μου να φωνάζει: «πρόσεχε!». Εκείνη τη στιγμή αισθάνομαι το τσίμπημα μιας σφήκας. Καθώς πήγαινα μέσα να πλύνω τα χέρια μου, ακούω τον θόρυβο από ένα μηχανάκι, ένα παπάκι. Κοιτάζω στην πόρτα και βλέπω ένα νεαρό. Λίγα δευτερόλεπτα μετά, κατέβηκε το κορίτσι, την πήρε ο νεαρός και φύγανε. Ήταν σαν να πήρα ένα μήνυμα εκείνη τη στιγμή, πως το κορίτσι μεγάλωσε και πως η ζωή περνά, κυλάει. Το περιστατικό αυτό το κατέγραψα σε ένα διήγημα. Αλλά θα μπορούσε να έχει γίνει και τραγούδι.
Κοινή πορεία με κοινό ταμείο
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Όταν γνώρισα τη γυναίκα μου τα περιουσιακά της στοιχεία ήταν τα 5/8 ενός ορόφου. Τα δικά μου ήταν ένα ακίνητο στα μπετά στην Κορινθία και 1 διαμέρισμα της μητέρας μου, το οποίο μου έκανε γονική παροχή αφού πρώτα πλήρωσα το μερίδιο στα αδέλφια μου. Επιπλέον, πριν παντρευτούμε αγόρασα και τα υπόλοιπα 3/8 του ορόφου από τον αδελφό της γυναίκας μου. Έτσι ξεκινήσαμε. Σήμερα τα μαγαζιά είναι στο όνομά της γυναίκας μου. Αλλά πάντα είχαμε κοινό πορτοφόλι. Το έχουμε κατά καιρούς κρατήσει και οι δύο, συνήθως εγώ. Αλλά και οι δύο βάζουμε χέρι σε αυτό, είναι κοινό και δυστυχώς πολλές φορές δεν μας φτάνει! (αστειευόμενος).
Όταν γνώρισα τη γυναίκα μου τα περιουσιακά της στοιχεία ήταν τα 5/8 ενός ορόφου. Τα δικά μου ήταν ένα ακίνητο στα μπετά στην Κορινθία και 1 διαμέρισμα της μητέρας μου, το οποίο μου έκανε γονική παροχή αφού πρώτα πλήρωσα το μερίδιο στα αδέλφια μου. Επιπλέον, πριν παντρευτούμε αγόρασα και τα υπόλοιπα 3/8 του ορόφου από τον αδελφό της γυναίκας μου. Έτσι ξεκινήσαμε. Σήμερα τα μαγαζιά είναι στο όνομά της γυναίκας μου. Αλλά πάντα είχαμε κοινό πορτοφόλι. Το έχουμε κατά καιρούς κρατήσει και οι δύο, συνήθως εγώ. Αλλά και οι δύο βάζουμε χέρι σε αυτό, είναι κοινό και δυστυχώς πολλές φορές δεν μας φτάνει! (αστειευόμενος).
Γάμος και χρήματα
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Ένας φίλος μου είναι παντρεμένος με μια γυναίκα που βγάζει περισσότερα χρήματα από αυτόν. Το αποτέλεσμα είναι να τον υποτιμάει πάρα πολύ: του μιλάει πάρα πολύ άσχημα ενώ οι φήμες λένε πως τον απατάει με το αφεντικό της. Εγώ ποτέ δεν ανέχτηκα γυναίκα να βγάζει περισσότερα από εμένα. Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση έχεις τελειώσει ως άντρας. Θα σε χτυπάνε κάτω σαν χταπόδι! Αλλά δυστυχώς σήμερα οι άντρες έχουν φτάσει στο σημείο να έρχονται στην καφετέρια και να αφήνουν τη γυναίκα να πληρώσει. Για αυτό οι μισοί είναι σήμερα ομοφυλόφιλοι! Φτάσαμε στο σημείο να είναι οι άντρας το θήραμα και η γυναίκα ο κυνηγός!
Ένας φίλος μου είναι παντρεμένος με μια γυναίκα που βγάζει περισσότερα χρήματα από αυτόν. Το αποτέλεσμα είναι να τον υποτιμάει πάρα πολύ: του μιλάει πάρα πολύ άσχημα ενώ οι φήμες λένε πως τον απατάει με το αφεντικό της. Εγώ ποτέ δεν ανέχτηκα γυναίκα να βγάζει περισσότερα από εμένα. Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση έχεις τελειώσει ως άντρας. Θα σε χτυπάνε κάτω σαν χταπόδι! Αλλά δυστυχώς σήμερα οι άντρες έχουν φτάσει στο σημείο να έρχονται στην καφετέρια και να αφήνουν τη γυναίκα να πληρώσει. Για αυτό οι μισοί είναι σήμερα ομοφυλόφιλοι! Φτάσαμε στο σημείο να είναι οι άντρας το θήραμα και η γυναίκα ο κυνηγός!
Στερεότυπα ρόλων και αλληλοσεβασμός
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Έτυχε κάποτε να συνεταιριστώ με ένα συνεργάτη. Ήταν όντως πολύτιμος, αλλά μου βγήκε «γυναίκα» στην πορεία. Το μαγαζί που ανοίξαμε από κοινού ήταν τυπικά στο όνομά της γυναίκας του και της γυναίκας μου. Με τον καιρό είδα πως ο συγκεκριμένος ήταν εντελώς άβουλος. Άλλα συμφωνούσαμε την μία, άλλα μου έλεγε η γυναίκα του την άλλη. Μια μέρα, που για πολλοστή φορά ήρθε και μου είπε κάτι διαφορετικό από αυτό που είχα συμφωνήσει με τον άντρα της, την ρωτάω: «καλά, ποιος παίρνει τις αποφάσεις σπίτι; Εσύ φοράς τα παντελόνια;». Και τότε αυτή μου λέει, «ναι, εγώ!».Τότε κι εγώ εξοργισμένος παίρνω αυτόν τηλέφωνο και τον ρωτάω:
- Τι ισχύει τελικά;
- Ό,τι σου πει η γυναίκα μου!
- Τότε να τα αλλάξεις τα παντελόνια! Εγώ μιλάω μόνο με τον άντρα της οικογένειας.
Το αποτέλεσμα ήταν να διαλύσουμε τη συνεργασία μας αφού εγώ δεν ήθελα για συνέταιρο μια γυναίκα που ταπεινώνει έτσι τον άντρα της. Φανταστείτε πως μια άλλη φορά τον είχε αποκαλέσει «μαλάκα» μπροστά μας! Αν με έλεγε εμένα μαλάκα η γυναίκα μου, δεν ξέρω τι θα γινότανε..! θέλω να με σέβεται και να τη σέβομαι. Αυτό λέω και στους γιούς μου: θα τις σέβεστε τις γυναίκες σας, αλλά δεν θα τις εμπιστεύεστε. Δυστυχώς οι γυναίκες σήμερα μιλάνε στους άντρες τους όπως η παραπάνω κυρία γιατί έχουν πορτοφόλι δικό τους. Ενώ πριν που δεν είχαν δεν τολμούσαν.
Έτυχε κάποτε να συνεταιριστώ με ένα συνεργάτη. Ήταν όντως πολύτιμος, αλλά μου βγήκε «γυναίκα» στην πορεία. Το μαγαζί που ανοίξαμε από κοινού ήταν τυπικά στο όνομά της γυναίκας του και της γυναίκας μου. Με τον καιρό είδα πως ο συγκεκριμένος ήταν εντελώς άβουλος. Άλλα συμφωνούσαμε την μία, άλλα μου έλεγε η γυναίκα του την άλλη. Μια μέρα, που για πολλοστή φορά ήρθε και μου είπε κάτι διαφορετικό από αυτό που είχα συμφωνήσει με τον άντρα της, την ρωτάω: «καλά, ποιος παίρνει τις αποφάσεις σπίτι; Εσύ φοράς τα παντελόνια;». Και τότε αυτή μου λέει, «ναι, εγώ!».Τότε κι εγώ εξοργισμένος παίρνω αυτόν τηλέφωνο και τον ρωτάω:
- Τι ισχύει τελικά;
- Ό,τι σου πει η γυναίκα μου!
- Τότε να τα αλλάξεις τα παντελόνια! Εγώ μιλάω μόνο με τον άντρα της οικογένειας.
Το αποτέλεσμα ήταν να διαλύσουμε τη συνεργασία μας αφού εγώ δεν ήθελα για συνέταιρο μια γυναίκα που ταπεινώνει έτσι τον άντρα της. Φανταστείτε πως μια άλλη φορά τον είχε αποκαλέσει «μαλάκα» μπροστά μας! Αν με έλεγε εμένα μαλάκα η γυναίκα μου, δεν ξέρω τι θα γινότανε..! θέλω να με σέβεται και να τη σέβομαι. Αυτό λέω και στους γιούς μου: θα τις σέβεστε τις γυναίκες σας, αλλά δεν θα τις εμπιστεύεστε. Δυστυχώς οι γυναίκες σήμερα μιλάνε στους άντρες τους όπως η παραπάνω κυρία γιατί έχουν πορτοφόλι δικό τους. Ενώ πριν που δεν είχαν δεν τολμούσαν.
Διάλογος στην οικογένεια
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Η μητέρα μου στήριζε πάντα τον πατέρα μου, δεν του ασκούσε κριτική. Αλλά και ο πατέρας μου πάντα υπολόγιζε την μητέρα μου αλλά κι εμάς, εμένα και την αδελφή μου. Όταν έπρεπε να παρθεί κάποια σημαντική απόφαση λειτουργούσαμε ως οικογενειακό συμβούλιο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως όταν ο πατέρας μου άλλαξε κάποια στιγμή δουλειά, κάθισε πριν και μίλησε με όλους μας.
Η μητέρα μου στήριζε πάντα τον πατέρα μου, δεν του ασκούσε κριτική. Αλλά και ο πατέρας μου πάντα υπολόγιζε την μητέρα μου αλλά κι εμάς, εμένα και την αδελφή μου. Όταν έπρεπε να παρθεί κάποια σημαντική απόφαση λειτουργούσαμε ως οικογενειακό συμβούλιο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως όταν ο πατέρας μου άλλαξε κάποια στιγμή δουλειά, κάθισε πριν και μίλησε με όλους μας.
Μητρότητα και εργασία
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Πριν μερικά χρόνια είχα κάνει αίτηση για να προσληφθώ ως ψυχοθεραπεύτρια σε ένα Πρόγραμμα Απεξάρτησης. Μια από τις ερωτήσεις που μου έκαναν στη συνέντευξη ήταν αν σκόπευα να παντρευτώ και πώς βλέπω τη ζωή μου σε πέντε χρόνια. Δυστυχώς αυτό είναι ένα ερώτημα που το αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες στην προσπάθειά τους να βρουν δουλειά. Ο γάμος και η μητρότητα αντιμετωπίζονται ως εμπόδιο από τους εργοδότες.
Πριν μερικά χρόνια είχα κάνει αίτηση για να προσληφθώ ως ψυχοθεραπεύτρια σε ένα Πρόγραμμα Απεξάρτησης. Μια από τις ερωτήσεις που μου έκαναν στη συνέντευξη ήταν αν σκόπευα να παντρευτώ και πώς βλέπω τη ζωή μου σε πέντε χρόνια. Δυστυχώς αυτό είναι ένα ερώτημα που το αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες στην προσπάθειά τους να βρουν δουλειά. Ο γάμος και η μητρότητα αντιμετωπίζονται ως εμπόδιο από τους εργοδότες.
Εργαζόμενη-μητέρα-νοικοκυρά
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Εγώ σπούδασα στο Τμήμα Φιλοσοφικής, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας (Φ.Π.Ψ.). Επιπλέον, εξειδικεύτηκα στην ψυχοθεραπεία. Για κάποια χρόνια δούλευα χωρίς ασφάλεια σε γραφεία ψυχοθεραπευτών για να αποκτήσω εμπειρία. Μετά παντρεύτηκα και μόλις γέννησα το γιο μου έμεινα για δύο χρόνια εκτός εργασίας. Ως ένα σημείο το έκανα συνειδητά αυτό, γιατί πιστεύω πως όταν ένα παιδί είναι μικρό χρειάζεται τη μητέρα του. Η επιστροφή μου στην αγορά εργασίας δεν ήταν εύκολη, λόγω των πολλών υποχρεώσεων. Πώς τα καταφέρνω σήμερα; Με πολλές ενοχές και επιβαρύνοντας κάποιους ανθρώπους, συγκεκριμένα τη μητέρα μου και την πεθερά μου.
Εγώ σπούδασα στο Τμήμα Φιλοσοφικής, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας (Φ.Π.Ψ.). Επιπλέον, εξειδικεύτηκα στην ψυχοθεραπεία. Για κάποια χρόνια δούλευα χωρίς ασφάλεια σε γραφεία ψυχοθεραπευτών για να αποκτήσω εμπειρία. Μετά παντρεύτηκα και μόλις γέννησα το γιο μου έμεινα για δύο χρόνια εκτός εργασίας. Ως ένα σημείο το έκανα συνειδητά αυτό, γιατί πιστεύω πως όταν ένα παιδί είναι μικρό χρειάζεται τη μητέρα του. Η επιστροφή μου στην αγορά εργασίας δεν ήταν εύκολη, λόγω των πολλών υποχρεώσεων. Πώς τα καταφέρνω σήμερα; Με πολλές ενοχές και επιβαρύνοντας κάποιους ανθρώπους, συγκεκριμένα τη μητέρα μου και την πεθερά μου.
Όνειρα σπουδών και επιλογές
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Ο στόχος που είχα για την κόρη μου ήταν να σπουδάσει. Της έλεγα «βγάλε το πανεπιστήμιο, σε ό,τι κλάδο σου αρέσει και μετά κάνε ό,τι δουλειά θέλεις». Της άρεσε η μουσική, το θέατρο…είχε μάλιστα παίξει και στο Θέατρο του Νότου όταν ήταν παιδάκι. Αρχικά πήγε στο Μουσικό Γυμνάσιο της Παλλήνης. Τα βρήκε ζόρικα εκεί και έτσι για το Λύκειο επέστρεψε στο Πικέρμι. Γενικά, κάθε φορά που έβρισκε ζόρια, χαμηλώναμε τον πήχη. Έτσι τελικά έγινε κομμώτρια. Το λάθος βέβαια είναι δικό μου που ήθελα σώνει και καλά να την σπουδάσω και την πίεζα. Βλέποντας όλα αυτά ο γιος μου, που είναι 7 χρονών, άρχισε να αναρωτιέται αν πρέπει να γίνει και αυτός κομμωτής. Ωστόσο, αυτόν δεν τον πιέζουμε και για αυτό φαίνεται να βάζει σταδιακά όλο και πιο υψηλούς στόχους. Σήμερα μας λέει πως θέλει να γίνει σχεδιαστής αυτοκινήτων.
Ο στόχος που είχα για την κόρη μου ήταν να σπουδάσει. Της έλεγα «βγάλε το πανεπιστήμιο, σε ό,τι κλάδο σου αρέσει και μετά κάνε ό,τι δουλειά θέλεις». Της άρεσε η μουσική, το θέατρο…είχε μάλιστα παίξει και στο Θέατρο του Νότου όταν ήταν παιδάκι. Αρχικά πήγε στο Μουσικό Γυμνάσιο της Παλλήνης. Τα βρήκε ζόρικα εκεί και έτσι για το Λύκειο επέστρεψε στο Πικέρμι. Γενικά, κάθε φορά που έβρισκε ζόρια, χαμηλώναμε τον πήχη. Έτσι τελικά έγινε κομμώτρια. Το λάθος βέβαια είναι δικό μου που ήθελα σώνει και καλά να την σπουδάσω και την πίεζα. Βλέποντας όλα αυτά ο γιος μου, που είναι 7 χρονών, άρχισε να αναρωτιέται αν πρέπει να γίνει και αυτός κομμωτής. Ωστόσο, αυτόν δεν τον πιέζουμε και για αυτό φαίνεται να βάζει σταδιακά όλο και πιο υψηλούς στόχους. Σήμερα μας λέει πως θέλει να γίνει σχεδιαστής αυτοκινήτων.
Γυναίκες επαγγελματίες
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Για πάρα πολλά χρόνια ήμουν στα καράβια. Ήμουν μηχανικός του εμπορικού ναυτικού και έκανα χρόνια καριέρα στον κλάδο. Όταν αποφάσισα να παντρευτώ σταμάτησα τη συγκεκριμένη δουλειά, γατί ήθελα να βρίσκομαι κοντά στην οικογένειά μου. Σκεφτήκαμε τότε τι επάγγελμα να κάνουμε. Επειδή η γυναίκα μου ήταν κομμώτρια, αποφασίσαμε να ανοίξουμε ένα κομμωτήριο. Τα καταφέραμε πολύ καλά. Τώρα ανοίγουμε και δεύτερο κομμωτήριο στου Ζωγράφου. Θα το αναλάβει η κόρη μου, η οποία του χρόνου τελειώνει τη σχολή κομμωτικής. Θα πάρει το κουμάντο γιατί έχει τσαγανό. Σε δύο χρόνια πιστεύω πως θα είναι έτοιμη να διαχειριστεί μόνη της το κομμωτήριο και να του δώσει άλλη δυναμική.
Για πάρα πολλά χρόνια ήμουν στα καράβια. Ήμουν μηχανικός του εμπορικού ναυτικού και έκανα χρόνια καριέρα στον κλάδο. Όταν αποφάσισα να παντρευτώ σταμάτησα τη συγκεκριμένη δουλειά, γατί ήθελα να βρίσκομαι κοντά στην οικογένειά μου. Σκεφτήκαμε τότε τι επάγγελμα να κάνουμε. Επειδή η γυναίκα μου ήταν κομμώτρια, αποφασίσαμε να ανοίξουμε ένα κομμωτήριο. Τα καταφέραμε πολύ καλά. Τώρα ανοίγουμε και δεύτερο κομμωτήριο στου Ζωγράφου. Θα το αναλάβει η κόρη μου, η οποία του χρόνου τελειώνει τη σχολή κομμωτικής. Θα πάρει το κουμάντο γιατί έχει τσαγανό. Σε δύο χρόνια πιστεύω πως θα είναι έτοιμη να διαχειριστεί μόνη της το κομμωτήριο και να του δώσει άλλη δυναμική.
Αντιμέτωπος με οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Στα 39 μου, όντας παντρεμένος με δύο παιδιά, μου τη δίνει και χωρίζω. Και μπλέκω με μια άλλη γυναίκα, Ελληνίδα. Μένω μαζί της 14 χρόνια και χωρίζω γιατί δεν ήθελε παιδιά. Δεν μπορώ να πω πως η συγκεκριμένη γυναίκα λειτούργησε απόλυτα συμφεροντολογικά. Ωστόσο, όταν άρχισα να έχω επαγγελματικά προβλήματα λόγω των Κινέζων και να βρίσκομαι μπροστά σε μεγάλη ανηφόρα, μου είπε πως είναι καλύτερα να χωρίσουν οι δρόμοι μας. Εγώ σαν άντρας δεν θα το έκανα ποτέ αυτό. Θα έμενα δίπλα της και θα την στήριζα. Κι αυτό γιατί, όπως όλοι οι άντρες, λειτουργώ περισσότερο με το συναίσθημα.
Στα 39 μου, όντας παντρεμένος με δύο παιδιά, μου τη δίνει και χωρίζω. Και μπλέκω με μια άλλη γυναίκα, Ελληνίδα. Μένω μαζί της 14 χρόνια και χωρίζω γιατί δεν ήθελε παιδιά. Δεν μπορώ να πω πως η συγκεκριμένη γυναίκα λειτούργησε απόλυτα συμφεροντολογικά. Ωστόσο, όταν άρχισα να έχω επαγγελματικά προβλήματα λόγω των Κινέζων και να βρίσκομαι μπροστά σε μεγάλη ανηφόρα, μου είπε πως είναι καλύτερα να χωρίσουν οι δρόμοι μας. Εγώ σαν άντρας δεν θα το έκανα ποτέ αυτό. Θα έμενα δίπλα της και θα την στήριζα. Κι αυτό γιατί, όπως όλοι οι άντρες, λειτουργώ περισσότερο με το συναίσθημα.
Γυναίκες στην εξουσία
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Για πάρα πολλά χρόνια ήμουν βιοτέχνης και συνδικαλιστής. Μια φορά πήγαμε στο υπουργείο εμπορίου για να δούμε τον υπουργό. Την υπουργό μάλλον, γιατί ήταν γυναίκα. Και έλεγα, «μα καλά, είναι αυτή υπουργός;». Με έπιαναν τα γέλια. Τέλος πάντων, το θέμα της συνάντησης μαζί της ήταν το παραεμπόριο. Ξέρετε ποια ήταν η ειρωνεία; Πως μπροστά από το υπουργείο υπήρχαν στημένοι παράνομοι πάγκοι Κινέζων και Αφρικανών μικροπωλητών! Έτσι άνθρωποι σαν και εμένα έφτασαν στο σημείο να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους. Εγώ έκλεισα εργοστάσιο 50 ατόμων και έμειναν 50 Έλληνες στο δρόμο. Η συγκεκριμένη υπουργός δεν μπορούσε δυστυχώς να δώσει καμία λύση στα προβλήματά μας. Βέβαια θα μου πεις και οι άντρες υπουργοί που πέρασαν από την ίδια θέση τι έκαναν; Αλλά η συγκεκριμένη έβγαζε μια αλαζονεία. Ήταν σαν να σου έλεγε, «τώρα που είμαι εγώ εδώ θα σας διαλύσω». Βέβαια, από την άλλη θα μου πεις δεν φταίνε οι γυναίκες. Όταν το 1983 ο Παπανδρέου έβγαλε την ποδιά από τα σχολεία, έκανε το μεγαλύτερο έγκλημα. Έτσι έπεσαν τα παιδιά στην παγίδα του καταναλωτισμού. Θυμάμαι μια φορά ο γιος μου, μου ζήτησε να του πάρω παπούτσια timberland. Και του λέω, «εγώ, που είμαι τόσα χρόνια έλληνας παραγωγός θα σου πάρω ξένα παπούτσια; Ποτέ!».
Για πάρα πολλά χρόνια ήμουν βιοτέχνης και συνδικαλιστής. Μια φορά πήγαμε στο υπουργείο εμπορίου για να δούμε τον υπουργό. Την υπουργό μάλλον, γιατί ήταν γυναίκα. Και έλεγα, «μα καλά, είναι αυτή υπουργός;». Με έπιαναν τα γέλια. Τέλος πάντων, το θέμα της συνάντησης μαζί της ήταν το παραεμπόριο. Ξέρετε ποια ήταν η ειρωνεία; Πως μπροστά από το υπουργείο υπήρχαν στημένοι παράνομοι πάγκοι Κινέζων και Αφρικανών μικροπωλητών! Έτσι άνθρωποι σαν και εμένα έφτασαν στο σημείο να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους. Εγώ έκλεισα εργοστάσιο 50 ατόμων και έμειναν 50 Έλληνες στο δρόμο. Η συγκεκριμένη υπουργός δεν μπορούσε δυστυχώς να δώσει καμία λύση στα προβλήματά μας. Βέβαια θα μου πεις και οι άντρες υπουργοί που πέρασαν από την ίδια θέση τι έκαναν; Αλλά η συγκεκριμένη έβγαζε μια αλαζονεία. Ήταν σαν να σου έλεγε, «τώρα που είμαι εγώ εδώ θα σας διαλύσω». Βέβαια, από την άλλη θα μου πεις δεν φταίνε οι γυναίκες. Όταν το 1983 ο Παπανδρέου έβγαλε την ποδιά από τα σχολεία, έκανε το μεγαλύτερο έγκλημα. Έτσι έπεσαν τα παιδιά στην παγίδα του καταναλωτισμού. Θυμάμαι μια φορά ο γιος μου, μου ζήτησε να του πάρω παπούτσια timberland. Και του λέω, «εγώ, που είμαι τόσα χρόνια έλληνας παραγωγός θα σου πάρω ξένα παπούτσια; Ποτέ!».
Εξωσυζυγικές σχέσεις
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Πριν πέντε χρόνια, ένας φίλος μου σύναψε μια εξωσυζυγική σχέση. Παρότι είχε ερωτευτεί την ερωμένη του, δεν εγκατέλειψε την οικογένειά του. Όπως μου είχε εκμυστηρευτεί, ούτε που το σκεφτόταν να διαλύσει την οικογένειά του. Έτσι, όταν η γυναίκα του άρχισε κάτι να υποψιάζεται, αμέσως διέλυσε την εξωσυζυγική σχέση. Όμως πριν από ένα χρόνο, η κατάσταση αντιστράφηκε. Συγκεκριμένα, η σύζυγός του σύναψε εξωσυζυγική σχέση με ένα συνάδελφό της. Και σε αντίθεση με τον φίλο μου, αυτή δεν δίστασε να διαλύσει την οικογένειά τους. Έκανε αίτηση διαζυγίου και τώρα συζεί με το νέο φίλο της. Πιστεύω πως η ιστορία αυτή είναι ενδεικτική της βαθύτερης διαφοράς αντρών και γυναικών ως προς τις σχέσεις. Ο άντρας κάνει ό,τι κάνει και συνήθως γυρνάει στη γυναίκα του, στην οικογένειά του. Η γυναίκα αν κάνει κάτι εκτός γάμου, δεν επιστρέφει πίσω. Προσπερνάει και πάει στην επόμενη φάση.
Πριν πέντε χρόνια, ένας φίλος μου σύναψε μια εξωσυζυγική σχέση. Παρότι είχε ερωτευτεί την ερωμένη του, δεν εγκατέλειψε την οικογένειά του. Όπως μου είχε εκμυστηρευτεί, ούτε που το σκεφτόταν να διαλύσει την οικογένειά του. Έτσι, όταν η γυναίκα του άρχισε κάτι να υποψιάζεται, αμέσως διέλυσε την εξωσυζυγική σχέση. Όμως πριν από ένα χρόνο, η κατάσταση αντιστράφηκε. Συγκεκριμένα, η σύζυγός του σύναψε εξωσυζυγική σχέση με ένα συνάδελφό της. Και σε αντίθεση με τον φίλο μου, αυτή δεν δίστασε να διαλύσει την οικογένειά τους. Έκανε αίτηση διαζυγίου και τώρα συζεί με το νέο φίλο της. Πιστεύω πως η ιστορία αυτή είναι ενδεικτική της βαθύτερης διαφοράς αντρών και γυναικών ως προς τις σχέσεις. Ο άντρας κάνει ό,τι κάνει και συνήθως γυρνάει στη γυναίκα του, στην οικογένειά του. Η γυναίκα αν κάνει κάτι εκτός γάμου, δεν επιστρέφει πίσω. Προσπερνάει και πάει στην επόμενη φάση.
Εγκυμοσύνη και απιστία
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Πριν μερικά χρόνια, μια γνωστή μου έμεινε έγκυος. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο άντρας της έκανε σχέση με μια άλλη γυναίκα. Και μόλις η γνωστή μου γέννησε, την χώρισε. Αναγνώρισε το παιδί και έφυγε με την άλλη. Ο λόγος που επικαλέστηκε ήταν η «απουσία επικοινωνίας» κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στην πραγματικότητα, βέβαια, εννοούσε την απουσία ερωτικών σχέσεων. Είναι αυτός ικανός λόγος για να πάρεις διαζύγιο; Όχι βέβαια! Αλλά πολλοί άντρες το κάνουνε.
Πριν μερικά χρόνια, μια γνωστή μου έμεινε έγκυος. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο άντρας της έκανε σχέση με μια άλλη γυναίκα. Και μόλις η γνωστή μου γέννησε, την χώρισε. Αναγνώρισε το παιδί και έφυγε με την άλλη. Ο λόγος που επικαλέστηκε ήταν η «απουσία επικοινωνίας» κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στην πραγματικότητα, βέβαια, εννοούσε την απουσία ερωτικών σχέσεων. Είναι αυτός ικανός λόγος για να πάρεις διαζύγιο; Όχι βέβαια! Αλλά πολλοί άντρες το κάνουνε.
Εξουσιαστική συμπεριφορά
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Μια φίλη μου είχε για αρκετά χρόνια σχέση με ένα παιδί. Η φίλη μου δεν δούλευε σε αντίθεση με το φίλο της. Μια μέρα είχαν κανονίσει να βγουν το βράδυ. Μάλιστα, ήταν το αγόρι που είχε επιλέξει το πού θα πάνε. Η φίλη μου δεν είχε φέρει αντίρρηση. Το είχε δεχτεί, όπως έκανε πάντα. Εκείνο το βράδυ έτυχε να βρίσκομαι κι εγώ στο μπαρ που είχαν κανονίσει να βρεθούν. Πρώτη έφτασε η φίλη μου και καθίσαμε μαζί μέχρι να έρθει και ο φίλος της. Μετά από λίγο την παίρνει τηλέφωνο στο κινητό και της λέει πως δεν θα έρθει τελικά γιατί είναι πολύ κουρασμένος. Δεν ήταν η πρώτη φορά που της το έκανε αυτό. Συνέχεια το έκανε και χρησιμοποιούσε σαν δικαιολογία το ότι δούλευε. Τι να πεις…απαράδεκτη συμπεριφορά!
Μια φίλη μου είχε για αρκετά χρόνια σχέση με ένα παιδί. Η φίλη μου δεν δούλευε σε αντίθεση με το φίλο της. Μια μέρα είχαν κανονίσει να βγουν το βράδυ. Μάλιστα, ήταν το αγόρι που είχε επιλέξει το πού θα πάνε. Η φίλη μου δεν είχε φέρει αντίρρηση. Το είχε δεχτεί, όπως έκανε πάντα. Εκείνο το βράδυ έτυχε να βρίσκομαι κι εγώ στο μπαρ που είχαν κανονίσει να βρεθούν. Πρώτη έφτασε η φίλη μου και καθίσαμε μαζί μέχρι να έρθει και ο φίλος της. Μετά από λίγο την παίρνει τηλέφωνο στο κινητό και της λέει πως δεν θα έρθει τελικά γιατί είναι πολύ κουρασμένος. Δεν ήταν η πρώτη φορά που της το έκανε αυτό. Συνέχεια το έκανε και χρησιμοποιούσε σαν δικαιολογία το ότι δούλευε. Τι να πεις…απαράδεκτη συμπεριφορά!
Σύζυγοι και κοινό πορτοφόλι
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Η μητέρα μου δεν δούλεψε ποτέ εκτός σπιτιού. Αντίθετα, ο πατέρας μου δούλευε και δουλεύει ακόμα πολύ σκληρά και μάλιστα πολύ βάρβαρες ώρες. Παρόλα αυτά, ωστόσο, όταν έχει χρόνο πάντα κοιτάει να την βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού. Κι αυτό γιατί την εκτιμάει πάρα πολύ για όλα αυτά που κάνει για το σπίτι και την οικογένεια. Μου αρέσει πολύ η σχέση των γονιών μου. Παρότι η μητέρα μου δεν δούλεψε ποτέ, ο μπαμπάς μου δεν ήταν της λογικής «τα λεφτά είναι δικά μου». Είχαν κοινό πορτοφόλι. Μάλιστα, το πορτοφόλι το κρατούσε η μητέρα μου. σε αυτήν έδινε ο πατέρας μου ό,τι λεφτά έβγαζε. Σε αντίθεση με τους γονείς μου θα σας αναφέρω ένα ζευγάρι φίλων μου. Παρότι παντρεμένοι και με ένα παιδί, έχουν ξεχωριστά πορτοφόλια. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως μια φορά που η σύζυγος χρειάστηκε και ζήτησε κάποια χρήματα από τον άντρα της, αυτός της τα έδωσε αλλά της είπε μόλις μπορέσει να τα «βάλει πίσω». Δυστυχώς, σήμερα ακόμα και μέσα στα ζευγάρια ο καθένας θέτει όρια. Σκέφτονται στη βάση της διάκρισης «δικό μου/δικό σου» και όχι στη βάση του «δικά μας».
Η μητέρα μου δεν δούλεψε ποτέ εκτός σπιτιού. Αντίθετα, ο πατέρας μου δούλευε και δουλεύει ακόμα πολύ σκληρά και μάλιστα πολύ βάρβαρες ώρες. Παρόλα αυτά, ωστόσο, όταν έχει χρόνο πάντα κοιτάει να την βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού. Κι αυτό γιατί την εκτιμάει πάρα πολύ για όλα αυτά που κάνει για το σπίτι και την οικογένεια. Μου αρέσει πολύ η σχέση των γονιών μου. Παρότι η μητέρα μου δεν δούλεψε ποτέ, ο μπαμπάς μου δεν ήταν της λογικής «τα λεφτά είναι δικά μου». Είχαν κοινό πορτοφόλι. Μάλιστα, το πορτοφόλι το κρατούσε η μητέρα μου. σε αυτήν έδινε ο πατέρας μου ό,τι λεφτά έβγαζε. Σε αντίθεση με τους γονείς μου θα σας αναφέρω ένα ζευγάρι φίλων μου. Παρότι παντρεμένοι και με ένα παιδί, έχουν ξεχωριστά πορτοφόλια. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως μια φορά που η σύζυγος χρειάστηκε και ζήτησε κάποια χρήματα από τον άντρα της, αυτός της τα έδωσε αλλά της είπε μόλις μπορέσει να τα «βάλει πίσω». Δυστυχώς, σήμερα ακόμα και μέσα στα ζευγάρια ο καθένας θέτει όρια. Σκέφτονται στη βάση της διάκρισης «δικό μου/δικό σου» και όχι στη βάση του «δικά μας».
Διαζύγιο και επιμέλεια παιδιών
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Πριν από μερικά χρόνια έτυχε, σε διάστημα ενός χρόνου, να χωρίσουν δύο φίλοι μου. Και οι δύο ήταν χρόνια παντρεμένοι και είχαν από δύο παιδιά.Ο ένα χώρισε επειδή τον εγκατέλειψε η γυναίκα του για κάποιον άλλο. Ο δεύτερος ζήτησε διαζύγιο επειδή υπήρξε θύμα οικονομικής απάτης από την ίδια του γυναίκα. Τέλος πάντων, και οι δύο απατημένοι ήταν, αν και με διαφορετικό τρόπο. Αυτό που έχει σημασία είναι πως και οι δύο ζήτησαν να πάρουν την επιμέλεια των παιδιών τους, αλλά δεν κατάφεραν τίποτα. Και αυτό γιατί στην Ελλάδα σε καμία περίπτωση ο άντρας δεν μπορεί να πάρει την επιμέλεια των παιδιών του, παρά μόνο στην περίπτωση που η σύζυγος είναι ιερόδουλη, ναρκομανής ή ψυχικά ασθενής. Σε καμία άλλη περίπτωση, ακόμα κι αν ευθύνεται αυτή για το διαζύγιο. Το αποτέλεσμα είναι οι δύο φίλοι μου να μην έχουν τη σχέση που πρέπει με τα παιδιά τους. Ο ένας από τους δύο δεν το βλέπει σχεδόν καθόλου, αφού η μάνα του δασκαλεύει το μικρό λέγοντας του πως ο πατέρας του «δεν είναι καλός». Ο άλλος δίνει κάποια χρήματα και το βλέπει πού και πού. Δυστυχώς στην Ελλάδα, ακόμα κι όταν το δικαστήριο δίνει στον πατέρα την άδεια να βλέπει το παιδί του, η πρώην σύζυγος σε πολλές περιπτώσεις θέτει εμπόδια. Και αυτό είναι τραγικό για έναν πατέρα που αγαπάει το παιδί του. Γιατί ο γονιός είναι γονιός, είτε άντρας είτε γυναίκα.
Πριν από μερικά χρόνια έτυχε, σε διάστημα ενός χρόνου, να χωρίσουν δύο φίλοι μου. Και οι δύο ήταν χρόνια παντρεμένοι και είχαν από δύο παιδιά.Ο ένα χώρισε επειδή τον εγκατέλειψε η γυναίκα του για κάποιον άλλο. Ο δεύτερος ζήτησε διαζύγιο επειδή υπήρξε θύμα οικονομικής απάτης από την ίδια του γυναίκα. Τέλος πάντων, και οι δύο απατημένοι ήταν, αν και με διαφορετικό τρόπο. Αυτό που έχει σημασία είναι πως και οι δύο ζήτησαν να πάρουν την επιμέλεια των παιδιών τους, αλλά δεν κατάφεραν τίποτα. Και αυτό γιατί στην Ελλάδα σε καμία περίπτωση ο άντρας δεν μπορεί να πάρει την επιμέλεια των παιδιών του, παρά μόνο στην περίπτωση που η σύζυγος είναι ιερόδουλη, ναρκομανής ή ψυχικά ασθενής. Σε καμία άλλη περίπτωση, ακόμα κι αν ευθύνεται αυτή για το διαζύγιο. Το αποτέλεσμα είναι οι δύο φίλοι μου να μην έχουν τη σχέση που πρέπει με τα παιδιά τους. Ο ένας από τους δύο δεν το βλέπει σχεδόν καθόλου, αφού η μάνα του δασκαλεύει το μικρό λέγοντας του πως ο πατέρας του «δεν είναι καλός». Ο άλλος δίνει κάποια χρήματα και το βλέπει πού και πού. Δυστυχώς στην Ελλάδα, ακόμα κι όταν το δικαστήριο δίνει στον πατέρα την άδεια να βλέπει το παιδί του, η πρώην σύζυγος σε πολλές περιπτώσεις θέτει εμπόδια. Και αυτό είναι τραγικό για έναν πατέρα που αγαπάει το παιδί του. Γιατί ο γονιός είναι γονιός, είτε άντρας είτε γυναίκα.
Ψυχική κακοποίηση
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Μια μέρα βλέπω στην πλατεία της Νέας Μάκρης έναν άντρα να κρατάει στο ένα χέρι ένα παιδί και στο άλλο διάφορες τσάντες. Πίσω του προχώραγε μια γυναίκα, η σύζυγός του προφανώς, που του έλεγε θυμωμένα: «σου τα έλεγα, δεν σου τα έλεγα;». Αυτός άκουγε με σκυμμένο το κεφάλι και προχωρούσε αμίλητος. Το συγκεκριμένο περιστατικό μου έχει χαραχθεί έντονα. Αποτελεί κατά τη γνώμη μου απόδειξη πως δεν κακοποιούνται μόνο οι γυναίκες, αλλά και οι άνδρες. Και όταν μιλάω για «κακοποίηση», εννοώ και την ψυχική κακοποίηση που μπορεί να υποστεί κάποιος.
Μια μέρα βλέπω στην πλατεία της Νέας Μάκρης έναν άντρα να κρατάει στο ένα χέρι ένα παιδί και στο άλλο διάφορες τσάντες. Πίσω του προχώραγε μια γυναίκα, η σύζυγός του προφανώς, που του έλεγε θυμωμένα: «σου τα έλεγα, δεν σου τα έλεγα;». Αυτός άκουγε με σκυμμένο το κεφάλι και προχωρούσε αμίλητος. Το συγκεκριμένο περιστατικό μου έχει χαραχθεί έντονα. Αποτελεί κατά τη γνώμη μου απόδειξη πως δεν κακοποιούνται μόνο οι γυναίκες, αλλά και οι άνδρες. Και όταν μιλάω για «κακοποίηση», εννοώ και την ψυχική κακοποίηση που μπορεί να υποστεί κάποιος.
Γυναίκα και εργασία
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Πριν μερικά χρόνια η αδελφή μου έψαχνε για δουλειά. Έστειλε το βιογραφικό της σε μια εταιρεία. Μετά από μερικές ημέρες την κάλεσαν για συνέντευξη. Πήγε και είδε πως υπήρχαν άλλοι τέσσερεις υποψήφιοι, δύο άντρες και δύο γυναίκες. Από τη συζήτηση που έκανε μαζί τους περιμένοντας, κατάλαβε πως από άποψη προσόντων οι επικρατέστεροι για τη θέση ήταν η ίδια και ένας από τους δύο άντρες. Αυτός είχε τα ίδια, ίσως και κάπως λιγότερα, προσόντα από την αδελφή μου. Τελικά για τη θέση προτίμησαν τον συγκεκριμένο κύριο. Εντάξει, σίγουρα είχε προσόντα, αλλά η αδελφή μου είχε περισσότερα. Πιστεύω πως έπαιξε ρόλο ακριβώς το ότι ήταν άντρας. Δυστυχώς γίνονται ακόμα διακρίσεις εις βάρος των γυναικών. Παίρνουμε λιγότερα χρήματα για την ίδια δουλειά, έχουμε μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας. Τα ακούμε και στις ειδήσεις άλλωστε. Βέβαια, τις τελευταίες δεκαετίες διεκδικήσαμε και πήραμε κάποια πράγματα. Σήμερα δεν είμαστε όπως παλιά, που μας είχαν μόνο για την αναπαραγωγή του είδους. Ωστόσο, έχουμε πολύ δρόμο ακόμα για να υπάρξει πραγματική ισότητα.
Πριν μερικά χρόνια η αδελφή μου έψαχνε για δουλειά. Έστειλε το βιογραφικό της σε μια εταιρεία. Μετά από μερικές ημέρες την κάλεσαν για συνέντευξη. Πήγε και είδε πως υπήρχαν άλλοι τέσσερεις υποψήφιοι, δύο άντρες και δύο γυναίκες. Από τη συζήτηση που έκανε μαζί τους περιμένοντας, κατάλαβε πως από άποψη προσόντων οι επικρατέστεροι για τη θέση ήταν η ίδια και ένας από τους δύο άντρες. Αυτός είχε τα ίδια, ίσως και κάπως λιγότερα, προσόντα από την αδελφή μου. Τελικά για τη θέση προτίμησαν τον συγκεκριμένο κύριο. Εντάξει, σίγουρα είχε προσόντα, αλλά η αδελφή μου είχε περισσότερα. Πιστεύω πως έπαιξε ρόλο ακριβώς το ότι ήταν άντρας. Δυστυχώς γίνονται ακόμα διακρίσεις εις βάρος των γυναικών. Παίρνουμε λιγότερα χρήματα για την ίδια δουλειά, έχουμε μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας. Τα ακούμε και στις ειδήσεις άλλωστε. Βέβαια, τις τελευταίες δεκαετίες διεκδικήσαμε και πήραμε κάποια πράγματα. Σήμερα δεν είμαστε όπως παλιά, που μας είχαν μόνο για την αναπαραγωγή του είδους. Ωστόσο, έχουμε πολύ δρόμο ακόμα για να υπάρξει πραγματική ισότητα.
Γυναίκες και "ανδρικά" αθλήματα
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Και στην δική μου γειτονιά παλιότερα υπήρχε μια γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου. Συμμετείχαν πάρα πολλά κορίτσια και η ομάδα διατηρήθηκε για πολλά χρόνια. Δεν θυμάμαι να είχε κανείς πρόβλημα που έπαιζαν μπάλα τα κορίτσια. Σταδιακά, όμως, καθώς αυτά μεγάλωναν και το καθένα ακολουθούσε το δικό του δρόμο, η ομάδα άρχισε να παρακμάζει. Ώσπου τελικά έπαψε να υπάρχει.
Και στην δική μου γειτονιά παλιότερα υπήρχε μια γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου. Συμμετείχαν πάρα πολλά κορίτσια και η ομάδα διατηρήθηκε για πολλά χρόνια. Δεν θυμάμαι να είχε κανείς πρόβλημα που έπαιζαν μπάλα τα κορίτσια. Σταδιακά, όμως, καθώς αυτά μεγάλωναν και το καθένα ακολουθούσε το δικό του δρόμο, η ομάδα άρχισε να παρακμάζει. Ώσπου τελικά έπαψε να υπάρχει.
Ανδρικό προνόμιο το ποδόσφαιρο;
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Όταν ήμουν μικρή, είχαμε μια ομάδα ποδοσφαίρου. Σε αυτήν ήμασταν μόνο κοπέλες. Σε λίγες μέρες η ομάδα διαλύθηκε, γιατί τότε θεωρούσαν αντρικό προνόμιο το να παίζεις ποδόσφαιρο. Η διάλυση της ομάδας με είχε στεναχωρήσει πάρα πολύ, γιατί μου άρεσε πάρα πολύ το ποδόσφαιρο. Αλλά η περιοχή που έμενα, η Αγία Μαρίνα, ήταν χωριό. Θεωρούταν too much το να παίζουν τα κορίτσια μπάλα.
Όταν ήμουν μικρή, είχαμε μια ομάδα ποδοσφαίρου. Σε αυτήν ήμασταν μόνο κοπέλες. Σε λίγες μέρες η ομάδα διαλύθηκε, γιατί τότε θεωρούσαν αντρικό προνόμιο το να παίζεις ποδόσφαιρο. Η διάλυση της ομάδας με είχε στεναχωρήσει πάρα πολύ, γιατί μου άρεσε πάρα πολύ το ποδόσφαιρο. Αλλά η περιοχή που έμενα, η Αγία Μαρίνα, ήταν χωριό. Θεωρούταν too much το να παίζουν τα κορίτσια μπάλα.
Ανδρική παρέμβαση
Απόσπασμα από κύκλο αφήγησης με θέμα την σχέση γυναίκας - εξουσίας
Στον κήπο κάποιων γνωστών μου είχε ξεριζωθεί ένα πεύκο. Η σύζυγος απευθύνθηκε στο Δήμο για να έρθουν να το πάρουν. Δυστυχώς, δεν μπορούσε να βγάλει άκρη. Την έστελναν από ένα στον άλλο και από ραντεβού σε ραντεβού. Τελικά δεν μπόρεσε να κάνει τη δουλειά της.Έπειτα από λίγες ημέρες πήγε ο σύζυγός της να διευθετήσει το ζήτημα. Η αντιμετώπιση που είχε ήταν διαφορετική. Όλοι έδειξαν προθυμία να τον εξυπηρετήσουν και έτσι λύθηκε το ζήτημα.
Στον κήπο κάποιων γνωστών μου είχε ξεριζωθεί ένα πεύκο. Η σύζυγος απευθύνθηκε στο Δήμο για να έρθουν να το πάρουν. Δυστυχώς, δεν μπορούσε να βγάλει άκρη. Την έστελναν από ένα στον άλλο και από ραντεβού σε ραντεβού. Τελικά δεν μπόρεσε να κάνει τη δουλειά της.Έπειτα από λίγες ημέρες πήγε ο σύζυγός της να διευθετήσει το ζήτημα. Η αντιμετώπιση που είχε ήταν διαφορετική. Όλοι έδειξαν προθυμία να τον εξυπηρετήσουν και έτσι λύθηκε το ζήτημα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)